ما بین شرق و غرب، خلیجی قرار دارد: غرفه‌ کویت در دوسالانه‌ی ۲۰۱۶ ونیز

غرفه کویت، که به سفارش شورای ملی فرهنگ، هنر و حروف این کشور[۱] طراحی شده است، در ابتدا به صورت یک سری پرسش بود -کاوشی در اینکه چطور و چگونه یک معمار می‌تواند فراتر از مقیاس کشور فکر کند. تحقیقی در آب‌نگاری[۲] خلیج فارس و جزایر آن، پهنه‌ای فراموش شده را بین سواحل آشکار کرد که هزاران سال است هویت سواحل اطراف خود را شکل می‌دهد. تا پیش از کشف نفت، آب‌های خلیج فارس منبع اصلی معیشت ساکنین این منطقه بود؛ منطقه‌‌ای که با تجارت و بازرگانی و تبادلات فرهنگی به هم دوخته شده بود. آب‌های کم عمق و سدهای ساحلی که جزایر خلیج را تشکیل می‌دهند، شبکه‌ای متغیر از گره‌های[۳] پیوسته و جدا پدید آورده است. جزایر خلیج فارس رابطه‌ی تنگاتنگی با حرکت مردم و منابع داشتند، و در طول تاریخ بارها و بارها برنامه‌های مختلفی بر آنها طرح و آزمایش شده‌است. این یعنی جزیره کوچک‌ترین فضای سیاسی و اکولوژیک قابل برنامه‌ریزی در منطقه بوده‌است.

© Giulio Boem
© Giulio Boem

از این نظر، خلیج فقط یک تُنگ آب نیست، بلکه از باستان جایی برای تکوین هویت، فرهنگ، و اکولوژی بوده است. جزایر برای مردم این ناحیه و بیگانگان منابع توریسم، تجارت، شکار، و طبیعی بوده‌اند. در طول تاریخ آرامگاه‌هایی زیادی در این جزایر ساخته شده، جنگ‌هایی زیادی رخ داده، و انواع زندانیان به سواحل آن تبعید شده‌اند. مقیاس جزایر و وابستگی آنها به کشورهای اطراف، یا سواحل دورتری مانند شرق آفریقا یا هند، به این معناست که کشورهای اطراف همیشه به این جزایر نگاه خاصی داشته‌اند. وضعیت خلیج و جزایر آن رابطه‌ای تنگاتنگ دارند که مرزها و حدوداش همواره در حال تغییر است.

با پیشرفت کشورهای غرب خلیج در قرن بیستم، نقش تاریخی خلیج از کم‌رنگ شد. جایی که تا پیش از این فضای حرکت و مبادلات آزاد و سیال بود، حال تبدیل به به فضای تقسیم‌کننده میان چند دولت بزرگتر شده است. جزایر دیگر بخشی از یک شبکه نیستند، بلکه به املاک خصوصی کشورهای اطراف تغییر یافته‌اند. با این حال پندار جزیره پایان نیافت، و معماری و شهرسازی به شدت تحت تاثیر منطقِ چیره‌ی جزیره قرار گرفت. به وجود آوردن جزایر مصنوعی، مناطق آزاد اقتصادی، و شهرهای خودمختار بیانگر جذابیت برنامه‌ریزی‌پذیری جزایر است. جزیره از استقلال و تمامیتی برخوردار است که در قاره‌ها سخت یافت می‌شود، و فضایی با مقیاس کوچکتر ارائه می‌دهد برای آزمایش و امتحان ایده‌های نوین. این جریان با ساخت جزایری مانند جزایر نخل و جهان در دبی، جزایر مسکونی در بحرین، و برنامه‌ی جدید کویت برای قلمروهای آبی این کشور، همچنان ادامه دارد. جزیره‌‌های خلیج فارس به تنها فضایی که می‌توان خارج از مقیاس کشور فکر کرد تبدیل شده است، به تنها فضا برای گفتمان و تجربه .

© Giulio Boem
© Giulio Boem

تنش‌های کشورهای منطقه باعث شده است تا پتانسیل جزایر به‌عنوان مجموعه‌هایی خارج از چارچوب کشورهای فعلی بررسی شود. «مابین شرق و غرب، خلیجی قرار دارد» به این جزایر به‌عنوان گره‌های یک برنامه‌ای بزرگ‌تر برای منطقه، نگاه می‌کند. غرفه امسال کویت در پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی معماری، برای بازسازی آن تبادلات و سیالیت پیشین، اوضاع گذشته‌ی خلیج را مطالعه و تاریخچه‌ی جزایر را ثبت و بررسی می‌کند. نتیجه‌ی آن طرح جامع‌ای از جزایر، به معنای واقعی کلمه و به معنای مفهومی آن، است.

دعوت‌نامه‌ای فرستاده شد که در آن از دفاتر معماری خواسته‌شده بود در چارچوب این طرح جامع، نمونه‌هایی ارائه کنند. طراحی کردن این جزایر نشان می‌دهد که بازآفرینی در منطقه می‌تواند از طریق قرار دادن نقاط اتصال و مبادله در ساختاری طب‌سوزنی‌مانند، اتفاق بیفتد. چنین کانسپتی دقیقاً برعکس برنامه‌ریزی بالا به پایین متداول در شهر و کشورهای خلیج فارس عمل می‌کند، البته چنین واژگونی در جایی که تلاش متحدانه ناممکن به نظر می‌رسد، لازم است.

© Giulio Boem
© Giulio Boem

در این نمایشگاه یک «طرح جامع قطعه‌قطعه» به نمایش گذاشته شده‌است. این نقشه ثابت نیست، جامع نیست، مؤلف خاصی ندارد، و چشم‌انداز یک نفر نیست. این افراد و دفاتر جوان منطقه را با دو پرسش روبرو می‌کند: چه چیزی یک طرح جامع را به وجود می‌آورد، و چطور می‌توانیم برای منطقه‌ای جدید برنامه‌ریزی کنیم؟

طرح‌های ارسالی شامل طراح‌های کارآفرینانه تا اکولوژیک می‌شدند، که هرکدام نگاه متفاوتی به این فوریتی که معماری می‌تواند حل کند، ارائه می‌دادند. برای خلیجی چنین پاره‌پاره، طرح‌های جامع فرصت جدیدی برای رسیدن به ثبات سیاسی ایجاد می‌کنند. با نمایش آینده‌ای متفاوت برای منطقه، غرفه کویت تلاش دارد فراتر از چارچوب ملیِ ستیزه‌جو به قضیه بنگرد. مسائل سیاسی مرتبط با آن چارچوب با تمرکزی بر تبادل و ارتباط بررسی می‌شوند، نه دو ساحل و خلیج بین آن‌ها.

Commissioner:

Zahra Ali Baba (National Council for Culture Arts and Letters)

Curators:

Hamed Bukhamseen, Ali Karimi

Art Director / Graphic Designer:

Fahad AlHunaif

Publication Coordinator / Editor:

Muneerah Alrabe

Project Designers & Research Architects:

Saphiya Abu Almaati, Shahab Albahar, Mai Albusairi, Nada Alqallaf, Rawan Alsaffar, Yousef Awaad Hussein

Financial Team:

Mohammed Al Ajmi, Mohammed Al Jameel

Administrative Team:

Abdullah Albeeshi (Head of team), Noora Al Musallam, Jaber Al Qallaf, Jassim Al Shamali

With exhibited design contributions from:

 AGi Architects, Behemoth Press with Matteo Mannini Architects, Design Earth, ESAS Architects, Fortune Penniman with Studio Bound, PAD10, and X-Architects. With written contributions by Fahad Bishara, Ahmed Makia, Fatma Sahlawi & Rashid bin Shabib, Rand Abduljabbar & Maitha Mezroui, Nesrin Tabatabai & Babak Afrassiabi, Noor Boushehri, Abdulatif Al-Mishari.[divider]پانویس[/divider]

[۱] the Kuwaiti National Council of Culture Arts and Letters (NCCAL)

[۲] hydrography

[۳] Node

منبع: [button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.archdaily.com/788537/between-east-and-west-a-gulf-inside-kuwaits-pavilion-at-the-2016-venice-biennale”]آرک‌دیلی[/button]

مطلبی دیگر
فیلم: خانه دورافتاده گلاسترشر /Loyn & Co Architects