نویسنده: محمدحسین عباسی | دبیر سرویس «معماری پایدار»
بازار و فضای آموزشی معماری پایدار (ساختمان‌سبز) به عنوان بخشی از فعالیت‌های محیط زیستی هنوز در بهت و شوک انتخاب ترامپ به سر می‌برند، بسیاری از یارانه‌ها و طرح‌های تشویقی دولت برای ساختمان‌های سبز در همین مدت کوتاه کنار گذاشته شده‌اند و بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی ملی نیز با توقف بودجه مواجه‌اند اما فعالان این حوزه گرچه مدت کوتاهی درگیر شوک انتخاب ترامپ بودند اما به سرعت به نوار حرکت‌های قبلی خود بازگشتند و نمایشگاه سالانه‌ی ساختمان‌های سبز را به عنوان بزرگ‌ترین رویداد این حوزه در نوامبر ۲۰۱۷ در بوستون برگزار کردند.
مرکز ساختمان‌های سبز آمریکا مدت کوتاهی بعد از پایه‌ریزی گواهینامه‌ی داوطلبانه‌‌ی LEED، برای تقویت بازار پایداری در نمایشگاه و کنفرانس ساختمان‌های سبز در سال ۲۰۰۲ آغاز به کار کرد. این بازار نوپا در آمریکا بر پایه‌ی این گواهینامه شکل گرفت، گواهینامه‌ای که بعد از بررسی موارد گوناگون حوزه‌ی پایداری در ساختمان که شامل: انرژی، مصالح و بازیافت است به ساختمان‌ها اعطا می‌شود. برگزاری نمایشگاه و کنفرانس سالانه‌ی ساختمان‌های سبز در جهت معرفی این صنعت نوپا و برای انتقال دانش پژوهشگران این حوزه با تولید کنندگان مصالح است تا بتواند جای خود را در صنعت عظیم ساختمان سازی در آمریکا باز کند.
کنفرانس سالانه‌ی ساختمان‌های سبز هرساله با ترکیبی از سخنرانی‌ها، کارگاه‌ها و نمایشگاه‌هایی وسیع برگزار می‌شود، ویژگی بارز این رویداد، سعی در همگرا کردن تحقیقات دانشگاهی با حرکت بازار در حوزه پایداری است. عملکردی که بازار و فضای دانشگاهی در آمریکا با آن بسیار آشنا هستند، پژوهشگران این حوزه گرچه نگاه علمی به این نمایشگاه ندارند اما تامین بودجه سال‌های آینده آن‌ها به حضور موثر در این رخداد بستگی دارد و از طرفی دیگر مشاوران، مهندسان و تولیدکنندگان تلاش می‌کنند با برقراری ارتباط با محققین نیازهای کار خود را برطرف کنند، این مساله گرچه شاید بدیهی به نظر برسد اما ساختار دانش این حوزه و شاید بسیاری از حوزه‌های دیگر به اینگونه است که اگر درخواست و حمایت از طرف صنعت وجود نداشته باشد هیچ محققی قادر به تحقیقات مستقل بر روی موضوعی نیست، رویدادهای فراگیری مثل کنفرانس ساختمان‌های سبز که بیش از سی هزار فعال این حوزه را به خود جذب می‌کند وظیفه‌ی محوری‌اش برقراری رابطه بین ارکان تولید، طراحی و آکادمی است، یک فضای وسیع که افراد از بیش ۵۰ کشور در آن حضور می‌یابند.
نقش این رویداد فراهم سازی فضایی برای پیدا کردن بازار ساختمان‌های سبز و مستحکم کردن جایگاه اقتصادی این صنعت است. حوزه‌ای که تا قبل از سال ۲۰۰۰ میزان حجم معاملات اقتصادی‌اش نزدیک به صفر بود؛ اما اکنون توانسته است بیش از هشتاد هزار شغل مستقیم با بازاری به بزرگی حداقل بیست میلیارد دلار را فراهم کند که ایجاد این حجم اقتصادی مرهون رویدادهایی از این نوع است. در دو دهه‌ی گذشته تحقیقیات، نیروی انسانی و بازار معماری پایدار و ساختمان‌های سبز به سرعت پیشرفت کرده‌اند به این معنا که با رشد بازار و تقاضا برای متخصصین حوزه‌ی پایداری افراد بیشتری وارد این عرصه شده‌اند، مقایسه این روند با کشورمان می‌تواند به سادگی نشان دهد که فقدان رخدادهای این چنینی در ایران سبب آن گردیده‌است که با وجود تربیت تعداد بالایی متخصص و فعال در این حوزه، بازاری مطلوب و حداقلی برای این منابع انسانی ایجاد نشود. گرچه تناسب بین تربیت نیروی انسانی با بازار کار مشکلی فراگیر در ایران است اما تفاوت بارز حوزه‌ی پایداری فقدان بازاری است که زیرساخت رشد و تکامل را داشته باشد.
با نگاه به عناوین کارگاه‌ها و سخنرانی‌های چندسال اخیر کنفرانس ساختمان‌های سبز می‌توان دریافت که بازار این حوزه به سرعت در حال عبور از انرژی و مصرف انرژی به عنوان محور شناخت ساختمان سبز است. گرچه مصرف پیش از حد انرژی همچنان به عنوان عامل اول تولید گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود اما با پیشرفت استاندارهای انرژی و تعریف چالش‌های ۲۰۲۰ انجمن معماران آمریکا و چالش صفر انرژی کالیفرنیا به نظر می‌رسد نمایشگاه و کنفرانس سالانه‌ی ساختمان‌های سبز تنها به مرور گزارش‌ها و موارد به روز شده می‌پردازد. از طرفی دیگر در چندسال گذشته با معرفی استانداردهای جدید که مکمل گواهینامه‌ی LEED شناخته می‌شوند عناوین از انرژی به سلامت ساختمان، مصالح پایدار و انعطاف پذیری و پایداری شهری تبدیل شده‌اند، ظرفیت کارگاه‌های ساختمان صفر انرژی در حالی با سالن‌های تقریبا خالی برگزار شدند که کارگاه تاثیر نور روز بر سلامت از ماه پیش تکمیل شده بود. شاید بتوان در تمام نمایشگاه‌ها تغییراتی جزئی دید اما نمایشگاه و کنفرانس سالانه‌ی ساختمان‌های سبز با توجه به تغییر سریع بازار پایداری و نیازهای آن هر ساله چهره‌ای جدید به خود می‌گیرد و امسال با ظهور استانداردهای مرتبط با ساختمان سالم مثل WELL,fitwel و RESET به شدت گرایش به سمت مباحث این حوزه دارد، تولید کننده‌ها و کارگاه‌ها اکثر زمان خود را بر کیفیت هوای داخل ساختمان، تاثیر مصالح بر سلامتی افراد و طراحی مرتبط با سلامت سپری کردند؛ در حالی که LEED به عنوان پیشروی دو دهه‌ی اخیر مطرح بوده است اما در مقایسه با WELL پاویونی بسیار کم تکاپو تر داشت.
حوزه پایداری در ساختمان از موارد گوناگونی تشکیل می‌شود، به وضوح تلاش برگزار کننده در این جهت بوده است که توازنی منطقی بین تمام اجزای پایداری برقرار شود، به طور کلی می توان گفت که؛ انرژی، سلامت، پایداری شهری، مصالح و سیستم‌های مکانیکی بخش‌های اصلی این کنفرانس بوده اند.
بیل کلینتون رئیس جمهور سابق آمریکا به عنوان سخنران روز پایانی طبق انتظار نهادهای مستقل آمریکا به حمایت از توافق پاریس دعوت کرد و همه فعالین این حوزه را به مقابله با گرمایش زمین و خطر جدی آن فراخواند، اشاره کلینتون به بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان و سلامت نشان از این داشت که این دغدغه در سخنرانی نمادین پایانی هم لحاظ شده است.
