نویسنده: مهرداد زواره محمدی| معمار
در پاسخ به مطالب منتشرشده در مورد فراخوان ایده پلاسکو به قلم سیدمحمدباقر طباطبایی با عنوان «و اما دوباره پلاسکو»
در ابتدا ضروری است از نویسنده مطلب به دلیل فراهم کردن بستر گفت‌وگو در مورد موضوع مهم آینده پلاسکو و هم‌چنین ارائه دیدگاه و نقد منصفانه و منطقی در مورد شرایط فراخوان، تشکر و قدردانی کنم.
و قبل از ارائه توضیحات به این نکته نیز اشاره‌کنم که این مطالب نظر شخصی بنده بوده و با توجه به شناخت و آگاهی کلی از جلسات تصمیم‌گیری در مورد موضوع پلاسکو ارائه‌شده و هیچ‌گونه ارتباط رسمی با برگزارکننده، مدیر و دیگر ارکان مسابقه پلاسکو ندارد.
- مسابقات ایده برای دست‌یابی به انگاره‌ها و ایده‌های برتر طبق بند ۱-۱ بخش اول آیین‌نامه مسابقات می‌توانند در قالب مسابقات معماری و شهرسازی انجام شوند اما این فراخوان به علت اینکه جامعه شرکت‌کنندگان آن محدود به معماران و شهر سازان نیست علی‌الاصول نمی‌تواند تحت شمول کامل آیین‌نامه جامع مسابقات معماری و شهرسازی کشور، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد، (این نکته توسط دبیرخانه دائم مسابقات نیز به برگزارکننده فراخوان اعلان شد) اما نظر به اینکه نتیجه و خروجی این فراخوان در مراحل بعدی و با پایش مستمر توسط مشاور مسابقه و هیئت‌داوران و اتاق فکر تبدیل به برنامه یک مسابقه معماری طبق ضوابط مسابقات معماری و شهرسازی خواهد شد و به علت اهمیت موضوع پلاسکو و ضرورت داشتن چارچوبی کلی از ضوابط و مقررات حاکم بر مسابقات، رئیس محترم دبیرخانه دائم مسابقات موافقت کلی خود را با حمایت دبیرخانه از این فراخوان اعلام کرده و لوگو دبیرخانه مزین بر اطلاعیه و شرایط فراخوان شده است که به باور بنده این موضوع حاوی نکات مثبت فراوانی برای افزایش اعتبار فراخوان و اعتماد اهالی حرفه به رعایت اصول کلی حاکم بر مسابقات و داوری خواهد بود.
در مورد حضور آقای مهندس شیخ زین الدین در هیات داوران، ضروری است به آگاهی برساند که مفاد آیین‌نامه، هیچ‌گونه منعی برای حضور اعضای شرکت برگزارکننده در هیات داوری ایجاد نکرده و این مورد طبق ضوابط مسابقات انجام‌شده است. البته اینکه ارکان مسابقات شامل داور، مدیر، برگزارکننده و … دارای هویت مستقل باشند نکته بااهمیت و قابل‌توجهی است که دبیرخانه دائم مسابقات نیز، در این مورد مطالعات و بررسی‌های مختلف را انجام داده و ممکن است در پیوست‌های تفصیلی ضوابط مسابقات که در آینده منتشر می‌شود به همین‌گونه، ارائه طریق نماید.
شیوه تداوم کار در این فراخوان روشن است، این فراخوان دومرحله‌ای نیست، اما پیش‌بینی‌شده است که طرح نهایی معماری طبق مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی از طریق مسابقه معماری تهیه شود. نتیجه و خروجی این فراخوان نیز، طرح و کانسپت معماری نیست که نگرانی برای تکرار، تدقیق یا تکمیل آن در طرح نهایی مسابقه معماری و بروز مشکلاتی از قبیل مالکیت معنوی ایده فراهم شود. البته ممکن است ادعاهایی مانند آنچه در برخی پروژه‌های صاحب‌جایگاه در تهران و ایران پیش آمده برای این پروژه هم تکرار شود که استراتژی شفافیت کامل برای معرفی ایده‌ها از طریق برگزاری نمایشگاه، تهیه کتاب کل محصولات، انتشار در فضای مجازی و … . احتمال این موضوع را به حداقل می‌رساند.
- عنوان، شرایط و مفاد فراخوان به منظور دریافت نظرات همه مردم تدوین شده است تا با مشارکت گسترده تمام علاقمندان فارغ از سن، جنس و تحصیلات و تخصص، نسبت به گرایش‌سنجی نظرات مردم به عنوان یک مطالبه عمومی از زمین پلاسکو اقدام لازم به عمل آید. در این راستا، ارائه بخشی از اطلاعات پایه و تخصصی زمین در انطباق با ضوابط فرادست تهران ضروری بود که سعی شد با توضیح عبارات تخصصی مثل پهنه و تراکم، شرایط برای فهم بیشتر مطلب در نزد افراد غیرمتخصص هم فراهم شود.
- منظور از بیان چشم‌انداز در فراخوان دریافت ایده برای پلاسکو، کاملاً منطبق بر دیگر مفاد فراخوان و نوع مدارک مورد نیاز برای مشارکت در آن است. در تعاریف ادبی از واژه چشم‌انداز، به تعابیری مانند «وضعیت مطلوبی است که سازمان قصد دارد به آن دست یابد » یا«دورنمای سازمان به معنای مقصد و آرمان سازمان است. آینده‌ای است واقع‌گرایانه، محقق‌الوقوع و جذاب برای سازمان» یا به عبارت ساده‌تر «آن‌چیزی است که می‌خواهیم در آینده باشیم» برمی‌خوریم که در صورتی که واژه زمین را جایگزین کلمه سازمان در تعاریف چشم انداز کنیم، همان چیزی است که مقصود و نظر فرایند ارائه شده برای فراخوان ایده پلاسکوست؛ که این‌گونه تعریف شده‌است: فرصتی برای ایجاد یک فضای شهری مطلوب و یادآور خاطره جمعی شهروندان (فضایی خاطره محور)
- بند ۳-۹ بخش پنجم آیین‌نامه مسابقات، صراحت دارد که حتی اگر به داورانی از تخصص‌های تکمیلی مورد نیاز باشد، اکثریت آنان می‌بایست از جامعه معماران و شهرسازان انتخاب شوند که بر همین اساس لیستی از داوران معمار و شهرساز و تخصص‌های دیگر در حوزه‌های اجتماعی، اقتصاد شهری و … به کارفرما پیشنهاد شد و در نهایت و با انتخاب ایشان، لیست حاضر برای ارزیابی نهایی مأموریت پیدا کردند. با وجودی که نظر برگزارکننده به دلیل مشارکت همه اقشار مردم در این فراخوان حضور داوران از گرایش‌های مختلف بود اما تلقی و استدلال کارفرما بر این اساس بود که داوران انتخاب شده به دلیل کسوت، تخصص و تجارب پیشین دارای تفکری بین رشته‌ای بوده و علاوه بر مسائل معماری و شهرسازی، بر موضوعات اجتماعی و اقتصادی و … تسلط و آگاهی کامل دارند.
- باور دست اندرکاران پروژه پلاسکو این است که توازن و تعادلی منطقی مابین شرایط فراخوان شامل زمان، جوایز، شرکت کنندگان و نوع مدارک تحویلی است و بعضی درخواست‌ها برای تغییر یا افزایش این شرایط، با درک صحیح از انتظارت فراخوان، مرتفع خواهد شد.
- سادگی مدارک درخواستی و تبیین آن در قالب طرح مفهومی و تصویر به معنی فروکاستن خواسته فراخوان نبوده و به علت عام بودن جامعه شرکت‌کننده به این نحو عمل شده است و چه بسا رویکرد مهم در این فراخوان مساله‌گشایی طراحی پلاسکو به عنوان موضوعی چندبعدی و بین رشته‌ای در فرایندی خلاق است که تفکر استعاری در پیشبرد طرح مایه‌ها و نمایش انتزاعی مفاهیم، نقش کلیدی دارد.
در خاتمه ضمن تشکر مجدد از نویسنده مطلب، به آگاهی می‌رساند که در پی انتقال برخی مطالبات جامعه حرفه‌ای با دست اندرکاران موضوع فراخوان، آقای سیدمحمد بهشتی به هیات داوران اضافه شدند و زمان فراخوان نیز یک هفته افزایش یافت که امید است با تمام این تدابیر و گفتگوهای روشنگرانه، مشارکت گسترده عموم مردم و حرفه‌مندان در موضوع ملی و بااهمیت پلاسکو صورت پذیرد تا زمین پلاسکو، بستری برای تحقق مطالبات جامعه شهروندی و تخصصی تهران و ایران باشد.
