به گزارش پایگاه رویدادهای معماری به نقل از خبرگزاری خبر آنلاین دولت ترکیه در حال ساخت سدی است که کارشناسان بر این باورند نتایج بدی برای کشورهای مختلف دارد، اما این سد روی چه رودی ساخته می‌شود؟ چه هدفی برای ساخت این سد وجود دارد؟ به چه کشورهایی چه آسیب‌هایی وارد می‌کند؟
«اگر ساخت سد ایلیسو به اتمام برسد، کار همه ما تمام است و همه نقاط کشور ما درگیر ریزگرد خواهد شد؛ بنابراین ایران هر چه زودتر باید از تکمیل این سد که تا سال ۲۰۱۹ افتتاح خواهد شد، جلوگیری کند.» این جمله محمد درویش، مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت از محیط‌زیست در رابطه با سدی است که ترکیه به‌زودی مراحل ساخت آن را به پایان می‌رساند و نه‌تنها به ایران بلکه به محیط‌زیست عراق، سوریه و ترکیه هم آسیب وارد می‌کند.
اما این سد روی چه رودی ساخته می‌شود؟ چه هدفی برای ساخت این سد وجود دارد؟ به چه کشورهایی چه آسیب‌هایی وارد می‌کند؟ و برای جلوگیری از آن تاکنون چه اقداماتی انجام‌شده است؟
[divider]بیش از ۵۶ درصد آب دجله از ترکیه می‌آید[/divider]
سد ایلیسو بخشی از پروژه گاپ ترکیه در جنوب شرقی این کشور است، پروژه‌ای که در حال اجرا است و بسیاری از کارشناسان گردوخاک‌های ایران را ناشی از آن می‌دانند.
ساخت‌وساز الیسو از سال ۲۰۰۶ روی سد دجله شروع‌شده است، رود دجله قسمت شرقی سیستمی است که بین‌النهرین را تشکیل می‌دهد، قسمت غربی این منطقه را رود فرات سیراب می‌کند. این رود از کوه‌های شرقی ترکیه به سمت عراق می‌رود و با پیوستن به رود فرات، اروندرود ما و شط العرب عراقی‌ها را تشکیل می‌دهد که آب آن وارد خلیج‌فارس می‌شود.
بر این اساس ۵۶ درصد آب دجله از ترکیه می‌آید و اگر سد ایلیسو ساخته شود، تغییرات زیادی در محیط‌زیست ترکیه، عراق، سوریه و حتی ایران ایجاد می‌شود، تغییراتی که آسیب‌های شدیدی به همراه خود دارد.
[divider]شهر ۱۲ هزارساله‌ای که نابود می‌شود[/divider]
حصن کیفا شهری باستانی در کرانه رودخانه دجله واقع در استان باتمان در جنوب ترکیه است. حِصن به معنای قلعه و دژ و کیفا یا کیبا به معنای صخره است. این شهر تاریخی ۱۲ هزارساله در تمدن‌های زیادی سرپا بوده است از تمدن رومی‌ها تا تمدن‌های باستانی ایران، عرب‌ها و… مسجدی که در سال ۱۴۰۹ میلادی ساخته‌شده هم یکی از میراث فرهنگی این شهر است.
اما حال این شهر که غالب مردم آن از کردها هستند، در حال نابودی است. سد ایلیسو منجر به افزایش ارتفاع آب در اطراف این شهر باستانی می‌شود و احتمال اینکه قسمت‌های زیادی از این شهر به زیرآب به رود وجود دارد، گفتنی است با ساخت این سد حدود ۲۰ هزار نفر از اهالی این شهر مجبور می‌شوند محل زندگی خود را ترک کنند.
[divider]عراق قربانی دیگر ایلیسو[/divider]
اما در کنار آسیب داخلی که ترکیه با ساخت این سد ایجاد می‌کند، آسیب‌های اصلی این سد به عراق وارد می‌شود کشوری که هم‌اکنون هم دچار مشکلات زیاد زیست‌محیطی است؛ با وارد نشدن ۵۶ درصد آب دجله به عراق، بیابان‌ها در کشور گسترده‌تر و بیابان‌های این کشور خشک‌تر می‌شود. الاسدی یکی از مسئولان عراقی در این رابطه گفته که با احداث این سد ۶۷۰ هزار هکتار از زمین‌های مزروعی عراق بدون آب می‌شوند.
اما ساخت این سد یک آسیب دیگری هم به اقلیم عراق وارد می‌کند؛ با تکمیل ایلیسو، مرداب‌های بین‌النهرین عراق که آب آن‌ها از دجله می‌آیند سریعاً خشک می‌شوند.
در عراق کمپین نجات رود دجله و مرداب‌های عراق چندی پیش نامه‌ای به‌عنوان اعتراض بر سد ایلیسو ترکیه نامه‌ای برای سازمان ملل فرستاده است.
[divider]گردوخاک ایران را در برمی‌گیرد؟[/divider]
از قربانی‌های دیگر این برنامه ترکیه، ایران است. چند سالی است گردوخاک به‌طور گسترده از کشورهای عربی و مخصوصاً عراق وارد ایران می‌شود و مقصر اصلی آن را سدهای ترکیه روی دجله و فرات است.
چندی پیش، چند هزار نفر از شهروندان ایرانی در نامه‌ای به سازمان ملل متحد و یونسکو از ترکیه به دلیل بستن آب دجله و فرات شکایت کرده و آن را عامل بحران‌های اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی سال‌های اخیر در منطقه ازجمله ریز گردها دانسته‌اند.
محمد درویش در رابطه مشکلات اصلی این سد به باشگاه خبرنگاران گفت: دجله نیز مستقیماً از ترکیه وارد عراق شده و بعد از آبیاری این کشور، سرانجام به تالاب هورالعظیم می‌رسد، بنابراین عمده آب ورودی این تالاب مرزی با ایران از طریق دجله و فرات تأمین می‌شود.
مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه ایران یکی از متضررین اصلی مهار حقابه رودخانه‌های دجله و فرات در منطقه است؛ بیان کرد: خشک شدن تالاب‌های مرکزی عراق و سوریه، تبدیل تالاب هورالعظیم به بزرگ‌ترین کانون بحرانی ریز گرد در منطقه درگیری ۲۵ استان غربی و مرکزی کشورمان با معضل ریزگردها و افزایش چشمگیر این مسئله نمونه‌ای از ارمغان حذف حقابه دجله و فرات است.
[divider]هدف؛ تأمین انرژی یا شکست دادن کردها در یک «جنگ آبی»؟[/divider]
اما باوجوداین مقدار از آسیب‌های محیط زیستی چه در داخل ترکیه و چه در خارج آن، چرا این کشور برنامه دارد این سد را بسازد؟
ترکیه قصد دارد ۱.۷ میلیارد دلار برای ساخت این سد هزینه کند تا به گفته دولت رفاه مردم این کشور تأمین شود، این سد حدود ۱۷۰۰ مگاوات از برق کشورشان را تأمین می‌کند؛ اما به نظر می‌رسد آن‌ها هدف دیگری هم از ساخت این سد دارند؛ جنگ آبی با کردها!
پس از ساخت و آبگیری، دریاچه این سد به سمت جنوب شرق ترکیه جایی که کردها حضور دارند گسترد می‌شود، درنتیجه مردم بومی را از کوه‌ها و سکونت‌گاه‌های آن قسمت مجبور به جابجایی می‌کند. این سد منجر می‌شود که کردها به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شوند که این کار ترکیه را در شکست دادن آن‌ها آسان‌تر می‌کند. ضمن اینکه بخش بزرگی از شهر هم زیرآب می‌رود.
حتی حامی‌های مالی این سد از کشورهای خارجی که متوجه این اتفاق شدند سریعاً از حمایت خود دست برداشتند و ترکیه مجبور شد از منابع مالی دیگری استفاده کند.
کردهای ترکیه هم کاملاً از این موضوع آگاه هستند؛ آن‌ها در سال ۲۰۱۲ برای اولین بار به قسمتی که این ساخته می‌شد حمله کردند و حدود ۲۲ کامیون را آتش زدند. آن‌ها همچنین سال گذشته اعلام کردند که به این حملات خود ادامه می‌دهند و این یعنی ادامه جنگ آبی بر سر سدی که مشکلات زیادی برای کشورهای مختلف ایجاد می‌کند.
منبع:
[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” ]خبر آنلاین[/button]
