شهر به مثابه بوم آفرینش هنری؛ گزارش نخستین نشست از اولین دوره هم آفرینی هنر عمومی

پس از طی مراحل فراخوان و مصاحبه های یک ماهه، قریب به سی درصد ثبت نام کنندگان برای شرکت در اولین دوره هم آفرینی هنر عمومی پذیرفته شدند. دوره ای که مبتنی بر منطق استارتاپ وکیندهای جهانی، اما در یک دوره طولانی تر سازمان یافته تا محصولاتی با قابلیت بهره گیری بالا به وجود بیاورد. بر این اساس پیش رویداد و نخستین نشست این دوره میان رشته ای در روز جمعه مورخ ۳ آذر در مشهد برگزار شد. در این نشست که با حضور جمعی از اساتید دانشگاه و هنرمندان جوان و مجرب برگزار شد نوید فلاحت، هنرمند عرصه عمومی، به تشریح روند شکل گیری ایده اصلی این دوره و کارکردهای آن پرداخت. ایشان با تحلیل روندی که در دهه اخیر مدام هنر عمومی را به حوزه های تبلیغاتی تقلیل می دهد و از آن به لفظ تزئینات شهری نام می برد، تغییر نگاه مدیریت شهری را در این حوزه ضروری دانست و از خطرات تداوم این نگرش سخن گفت. وی خاطر نشان ساخت که حذف رویکردهای هنری اصیل از منظر شهری، و جایگزین شدن آن با نمونه آثار مرسوم که صرفاً دغدغه پاسخ به منویات کارفرما را دارد، شاید یک کنش اقتصادی از سوی هنرمندان باشد اما نمی تواند یک برونداد هنری تلقی شود. محراب اسد خانی، عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه با تاکید بر همین اصل، به مرور تجربه یک دهه گذشته مشهد پرداخت و با انتقاد از آنکه چرا رویدادی همچون استقبال از بهار در مجامع هنری جهان هیچ جایگاهی ندارد، اقتصادی شدن بیش از حد این جریان را مورد نقد جدی قرار داد و با ابراز تاسف بابت مسیر طی شده، دوره هم آفرینی را فرصتی دانست که هنرمندان به صورت خودجوش و مستقل از نهادهای قدرت قصد بر جریان سازی و تاثیرگذاری بر روند هنر عمومی در مشهد داشته باشند.

مهندس سمیه سریری، معمار، نقاش و مجسمه ساز مشهدی که در سال های گذشته از هنرمندان تاثیرگذار بر فضای هنرهای شهری مشهد بوده با توجه دادن به اصل آفرینش هنری از سوی هنرمند، تنهایی و فردیت را گوهری دانستند که می تواند به غنای اثر هنری حتی در عمومی ترین وضعیت آن بیافزاید. ایشان با تاکید بر ماهیت میان رشته ای هنر عمومی و هنر شهری، حضور تخصص های مختلف را در کنار هم فرصتی مغتنم دانستند که می تواند به پدیداری آثاری ختم شود که از جنبه های ادراکی مختلف از سوی شهروندان مورد استقبال قرار بگیرد. محسن اکبرزاده، دکترای معماری اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه نیز با تاکید بر ماهیت چند تخصصی  و تجمیعی این دوره، در کنار هم قرار گرفتن نقاشان، گرافیست ها، مجسمه سازان، خوش نویسان، هنرمندان دیجیتال و عرصه انیمیشن و هنرمندان سنتی را در کنار هم، موقعیتی برای عبور از اتیکت ها و حجاب های حرفه ای عنوان کرد و افزود که برای یک هنرمند عرصه عمومی ضرورت بسیاری وجود دارد تا بتواند پیش از هر چیزی از خودش و عنوان تخصصی اش عبور کند و بتواند با شهر به عنوان یک مجموعه زیستی زنده، رابطه ای دموکراتیک برقرار کند. هنرمند عرصه عمومی خود یک عنوان مکفی برای بازنمایی آن نقش و آن وضعیت آفرینش گرانه ای است که هر معمار یا نقاش یا گرافیستی ممکن است خود را دچار آن کند. ایشان با اشاره به نقش هنر عمومی در توسعه کیفی ناخودآگاه شهری، مسئولیت هنرمند را در قبال عرصه عمومی، سنگین و حتی ترسناک توصیف کرد و فرآیندهای فعلی داوری را در این حوزه قابل بازنگری دانست.

پیروز پیروی، دانش آموخته عکاسی از کالج هنری کمبریج با استثنائی توصیف کردن ساختار دوره هم آفرینی به مقایسه این دوره و وضعیت شهر مشهد با پایتخت های اروپایی پرداخت و مدیریت شهری را به نسبت منفعل و کم انگیزه توصیف کرد. او با تبیین ظرفیت های مغفول مانده هنر عمومی در مشهد ابراز امیدواری کرد که آثار تولید شده در این دوره بتوانند نسلی جدید و رویه ای جدید را در فضای هنرهای شهری مشهد به جای بگذارند. در ادامه نوید فلاحت، هنرمند با سابقه مشهدی، با توضیح مدل بوم طراحی به عنوان یک مکانیزم اعتبار سنجی درونی و بیرونی آثار هنری برای حضور در عرصه شهری، این امیدواری را به حاضران داد که جمع حاضر به مثابه گلچینی از برترین های هنرهای تجسمی مشهد می توانند در مقیاسی فراتر از مشهد، بروندادهای این جریان فعالیتی جمعی را به دیگر شهرهای ایران نیز عرضه کنند و خبر از برخی موافقت های اولیه از سوی دیگر شهرداری ها و نهادهای متولی در تهران، اصفهان، شیراز، شاهرود، کنگ و چابهار داد. در ادامه جلسه حاضرین با طرح پرسش هایی پیرامون چشم انداز این پویش هنری، نکاتی را درباره بستر مذهبی مشهد، سمت و سوی فراخوان های هنری از جمله استقبال از بهار و برخورد مدیریت شهری جدید با هنرمندان را طرح کردند که از سوی سخنرانان پاسخ داده شد. لازم به ذکر ست که دوره هم آفرینی هنر عمومی با شرکت قریب به ۴۵ هنرمند عرصه هنرهای تجسمی، در طول ۸ هفته پیاپی به خلق آثار هنر عمومی به صورت جمعی و تیمی پرداخته و امید است که این جریان خود جوش و غیرفرمایشی با پاسخ مثبت از جانب مدیریت تخصص گرای شهری جدید مشهد روبرو شود.

مطلبی دیگر
مسجد: بیانیه ایدئولوژیک