نوشته: راس بردی[۱] |نویسنده معماری
مترجم: شهاب‌الدین تصدیقی | دانشجوی مطالعات معماری ایران، دانشگاه تهران
تحصیلات عالی در شرف مواجه با دگرگونی عظیمی است. بسیار محتمل است که آموزش تخصصی [معماری]، شامل [آموزش‌های] ضروری برای معمار شدن، در آینده‌ی نزدیک عمدتا به صورت مجازی صورت گیرد. به این معنا که آتلیه‌های طراحی که همانا مُهر و مدال تجربیات هر معمار محسوب می‌شود، به صورت مجازی و احتمالا بدون ارتباط دیداری و حضوری که مشخصه‌ی آن تجربه است، برگزار خواهد شد. این تحول، بسیاری از جنبه‌های شکست‌خورده‌ی آتلیه‌های امروزی را جبران خواهد کرد، ولی مضرات بالقوه‌ی خود را دارد که باید پیش از رواجِ شکلِ نادرست این فرهنگ جدید مشخص شوند. این امر با شکل‌دادن فعالانه‌ی روش‌های جدید آموزشی و کاری میسّر خواهد بود که ظرفیت‌های آموزش دیجیتال را برای ارتقای روابط اجتماعی سازنده بین دانشجویان به کار اندازند.
برای فهم بهتر نحوه‌ی شکل گرفتن آموزش مجازی معماری، تعدادی مدارک مجازی معماری تایید شده توسط ؛ برای نمونه: «کالج معماری بوستون[۲]»، «دانشگاه ایلینویز جنوبی[۳]» یا «دانشگاه فنی لارنس[۴]». در این برنامههای [آموزشی]، دانشجویان به گروه‌های مجازی، مشابه با اندازه‌ی آتلیه‌های دانشکده، تقسیم می‌شوند و موظفند در چرخه‌های هفتگی درس‌ها، تکالیف و بحث با یکدیگر و اساتیدشان در تعامل باشند. درس‌ها عموما ویدئو محور هستند ولی تکالیف بر اساس بارگذاری [داده‌های] چندرسانه‌ای از ترسیمات و ماکت‌هایی پیش می‌روند که دانشجویان آفلاین[آنها را] تولید می‌کنند تا شکل مجازی از به دیوار چسباندن مرسوم کارها را شکل دهند. اساتید با کامنت‌های مکتوب یا از طریق چت، به کار دانشجویان بازخورد می‌دهند و دانشجویان هم در گروه‌های کوچک‌تر دسته می‌شوند تا به کار یکدیگر نظر دهند.
مشخصه‌ی این برنامههای[آموزشی] که بعضا به آن عنوان «آموزش از راه دور(موکو)[۵]» می‌دهند – در برابر «آموزش مجازی»- این است که دانشجویان یک بار در طول ترم باید در دانشکده جمع شوند و طی یک هفته، به طور فشرده سیستم آتلیه‌ای را تجربه کنند. گرچه این امر بیانگر وابستگی همیشگی به کلاس درس فیزیکی است، ولی استفاده‌ی ماهرانه‌ی این برنامه‌ها از اینترنت به منظور ترجمانِ آموزش چشمگیر است، چرا که در غیر این صورت، [وقوع این امر] بسیار وابسته‌ی مکان خواهد بود.
حالا گام‌های بلندی که در زمینه‌ی «دوره‌های مجازی آزاد کلان[۶]» برداشته می‌شود را در نظر بگیرید که هنوز قالبی خام و ناپخته دارد، با اینکه انتظار بر این بود که در زمانی که توسط سازمان‌های اعتبارسنجی آموزش به رسمیت شناخته شود، [بتواند] جای «آموزش از راه دور» را بگیرد (این اتفاق به تازگی در فرانسه رخ داده است). تمرکز موکو در آموزش معماری [هم‌اکنون] در پلت‌فرم‌هایی مثل «ای. دی. ایکس[۷]» که مورد استفاده‌ی مؤسسات برجسته‌ای مثل «مدرسه‌ی تحصیلات تکمیلی طراحی هاروارد[۸]» یا «دانشگاه توکیو[۹]» است. بیشتر این کلاس‌ها خطابه-محور هستند ولی بعضی از آنها قالب آتلیه‌ای را شبیه‌سازی می‌کنند. برای مثال کلاس «طراحی شهری به سود عموم: شهرسازی هلند[۱۰]» در دانشگاه صنعتی دلفت[۱۱]، تعداد کثیری از پروژه‌های دانشجویی آپلود شده را به کمک بردهای پینترست[۱۲] مدیریت می‌کند و اساتید، بازخوردهای ویدئویی خود را هر هفته روی کارهای منتخب در گروه برای همه‌ی کلاس قرار می‌دهند.
با توجه به افزایش روزافزون هزینه‌ی تحصیلات عالی و شهوت زایدالوصف صنعت به «برهم زدن» وجه‌های سنتی زندگی روزمره، احتمالا مدرک تحصیلی «از راه دور» یا سیستم موکو نخستین گفتارهای قالب آموزش آنلاین خواهند بود که نظام دانشکده-محور آموزش را از جمله در معماری متحول خواهند کرد. باید به یاد داشت که تقریباً تمام وجه‌های فرهنگ آتلیه-محور فعلی مدارس معماری امروز که کار تولیدی دانشجویان را بی‌صدا هدایت می‌کند، به کلی وابسته به ارتباط حضوری و رو در رو میان همکلاسی‌ها است. در یک نگاه اجمالی، به نظر می‌رسد این فرهنگ رو به زوال است – چیزی که لزوما امر بدی هم نیست.
درحال حاضر آموزش معماری به پروژه‌های دانشجویی فردی تأکید دارد که در گروه‌هایی کوچک و کلاس‌هایی معیّن تولید می‌شوند– سیستم آتلیه‌ای. با توجه به این که چنین سیستمی دانشجویان را وا می‌دارد که زمان بسیار بیشتری را با هم صرف کند تا با اساتیدشان، همین باعث رشد نوعی تمایل بین دانشجویان می‌شود که راه‌حل‌ها و تدابیر شخصی طراحیِ خودشان را به دانش رسمی که در کلاس‌ها و گفتاوردها به آنها ارائه می‌شود، ترجیح دهند. به این معنا که شب‌های درازی که دانشجویان بدون راهنمایی اساتید در کنار هم به کار روی پروژه‌هایشان می‌پردازند، باعث بروز رقابت شدید بینشان می‌شود، آن هم در زمینه‌هایی که دانش کمی درباره‌اش دارند. این برتری‌جویی بی‌مبالات، معمولا منجر به تمرکز بی‌مورد بر مسائلی می‌شود که اساسا به درسِ اساتید طبق برنامه‌ی آموزشی ارتباطی ندارد.
در برنامه‌ی آموزشیِ صرفا مجازی که دانشجویان کارشان را به تنهایی در خانه پیش می‌برند، چنین شرایطی وجود ندارد. لذا تغییر به سوی آموزش مجازی، فرصتی واقعی است برای دور انداختن جنبه‌هایی از آموزش آتلیه‌ایِ امروز که بین دانش معماری و تولید آن فاصله می‌اندازد.
گرچه همه‌ی این فوایدِ فقدانِ ارتباط حضوری در آموزش، عقبگردی بزرگ نیز به همراه دارند: فقدان قابلیتی که کارها را در عرصه‌ای مشترک با قضاوت، ارزش‌ها و فرآیندِ دیگران به نمایش درآوریم. این فقدان می‌تواند به آینده‌ای منجر شود که همه‌ی آموزش‌های معماری به جز معدودی نظام‌های درخشان و موفق، به سوی سیستم کم‌هزینه‌ی مجازی حرکت کنند و تنها دانشجویان ثروتمند، بتوانند هزینه‌ی کلاس‌های آموزش حضوری را بپردازند تا تجربه‌ی آموزش از نزدیک با ارتباط فردی را پیدا کنند. برای پیشگیری از چنین انشقاقی بین معماران آینده، باید روی نقاط قوت روش‌های آموزش مجازی چنان کار کنیم تا قوت‌های آموزش حضوری نتواند به پای آن برسد.
ذات روش‌های جدید مجازی، استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای تولید روش‌های نوین آموزش و کار است، و نه جایگزین کردن روش‌های موجود. در فضای دیجیتال، هر فایل یا سند منتقل‌شده به گونه‌ای می‌تواند ردگیری و ضبط شود که در فضای فیزیکی و حضوری میسّر نیست، پس آموزش دیجیتال هنوز فواید ناشناخته‌ی بسیاری دارد. این یعنی پیشرفت‌های آینده‌ی تکنولوژی در زمینه‌هایی چون تشخیص خودکار متن و صدا، می‌توانند در خدمت خیل عظیمی از دانشجویان قرار بگیرد تا بازخوردهای اساتید و یا نظرات دوستانشان در گروه‌های کوچک را هماهنگ با اهداف آموزشی پی بگیرند. البته هجوم به حریم خصوصی در چنین فضایی قابل انکار نیست، ولی این تعصب، شاید در مقابل نظام آموزشی کارآمدی که به همه‌ی علاقه‌مندان یادگیری معماری، بدون نیاز به هزینه‌ی زیاد فرصتِ آموزش می‌دهد، رنگ ببازد.
در کنار مردم‌سالارانه شدنِ آموزش، راهبرد دیگر برای تقویت این جریان، می‌تواند تغییر فرآیندِ تولید کلاس‌ها، از فردی به جمعی است. این می‌تواند فقدان ارتباط حضوری در فضای آنلاین را کم‌رنگ کند، و یا حتی منفعتی بزرگ‌تر داشته باشد: ابزارهای کار گروهی آنلاین، همچون Dropbox’s Paper یا ابزارهای گوگل همچون Google’s Docs، امروزه محل پیشرفت‌های عظیم تکنولوژیک هستند. فضای سخت آتلیه‌ای به این معنی است که پیوند آموزش معماری با طراحی مشارکتی دیجیتال، می‌تواند منجر به تکامل این ابزارها به سوی ظرفیت‌هایی برای نوآوری شوند. این حرکت همچنین با اصلاح فرهنگ اجتماعی مدارس معماری هماهنگ است و می‌تواند افسانه‌ی مبتنی بر «معماران باید سعی کنند نوابغی تنها باشند و نه عضوی از یک تیم با قابلیت‌های متفاوت» را متوقف کند.
باید بپذیریم که نیروی ناشی از تغییر سیستم آموزش معماری از حضوری به آنلاین، عواقبی فراتر از تغییر ساده‌ی چارت آموزشی دارد. با توجه به این، به نظر می‌رسد که احتمالاً فرهنگ آتلیه‌ای به سادگی به بدیل آنلاین خودش تبدیل می‌شود و باتوجه به سوابق اخیر اینترنت، می‌توان گفت پس از انجام این تبدیل، به سختی می‌توان آن را اصلاح کرد. دقیقا به همین خاطر «امروز» بهترین زمان برای شکل دادن به فرهنگ آموزش آنلاین و پویایی اجتماعی مدارس معماری فرداست، به شکلی که این تغییر حرفه‌ی معماری را قوی‌تر سازد.
محصلین معماری باید آگاهانه مسئولیت این تحول را بپذیرند، نه اینکه مقهور آن شوند.
[divider]پی‌نوشت[/divider]
[۱] Ross Brady
[۲] Boston Architectural College
[۳] Southern Illinois University
[۴] Lawrence Technical University
[۵] Low Residency
[۶] Massive Open Online Courses
[۷] «سایت ای. دی. ایکس» (edX) آموزشگاه بزرگ مجازی است که توسط دو دانشگاه بزرگ و مطرح جهانی «هاروارد» و «ام آی تی» برای گسترش دانش بشری در کل جهان در سال ۲۰۱۲ پایه‌گذاری شده است- م.
[۸] Harvard’s Graduate School of Design
[۹] University of Tokyo
[۱۰] Urban Design for the Public Good: Dutch Urbanism
[۱۱] TU Delft (Delft University of Technology)
[۱۲] Pinterest Board
در سایت پینترست قابلیتی به نام برد تعریف شده است که داده‌های تصویری می‌توانند طبق موضوع در یک جا قرار بگیرند- و.
[button color=”red” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://commonedge.org/is-online-learning-really-the-future-of-architectural-education/”]CommonEdge[/button]
