«فردا برای انجام آنچه ما باید مدت‌ها پیش انجام می‌دادیم خیلی دیر است.» فیدل کاسترو
تعهد فیدل کاسترو به آموزش و سلامت به‌عنوان دستاوردهایی فراموش‌نشدنی برای کوبای دوران او باقی‌مانده است. گرچه او به‌عنوان قهرمان ضد امپریالیسم و سرمایه‌داری شناخته‌شده است اما تعهد او به محیط‌زیست و دستاوردهای کوبا در این زمینه کمتر موردتوجه بوده است.
کوبا از معدود کشورهای درحال‌توسعه است که علیرغم همه‌ی موانع ازجمله تحریم‌های آمریکا التزام فراوانی به محیط‌زیست و پایداری از خود نشان داده است.
پیش از آنکه خطر تغییرات اقلیمی کاملاً در مجامع علمی و به‌تبع آن در فهم عمومی جا بیفتد، فیدل از لزوم تغییر ریشه‌ای نحوه‌ی تعامل جوامع با محیط‌زیستشان سخن گفته بود.
فیدل در سخنرانی پرشورش در نشست ۱۹۹۲ سازمان ملل در ریو گفت: «فردا برای انجام آنچه ما باید مدت‌ها پیش انجام می‌دادیم خیلی دیر است. اجازه دهید زندگی انسان عاقلانه‌تر باشد. بیایید یک نظم اقتصادی بین‌المللی عادلانه را مستقر کنیم. بیایید از همه‌ی دانش لازمی که برای یک توسعه‌ی بدون آلودگی لازم است بهره ببریم. بیایید بدهی‌هایی اکولوژیک را بپردازیم نه بدهی‌های خارجی را. اجازه دهید گرسنگی از بین برود نه نوع بشر.»
فیدل در خطابه‌ای معروف تأکید کرد که جوامع مصرفی که «از قدرت‌های کهن استعماری و سیاست‌های استعماری سر برآورده‌اند… مسئول اصلی تخریب محیط‌زیست هستند.»
در سخنرانی سال ۲۰۰۳ در مجمع مبارزه برای بیابان‌زایی و خشک‌سالی سازمان ملل، وی اثرات تخریبی سرمایه‌داری را بیشتر توضیح می‌دهد:
«چنین مناسبات اقتصادی و چنین شیوه‌های مصرفی با منابع حیاتی و تجدید ناپذیر و محدود سیاره‌ی ما و با قوانین حاکم بر طبیعت و زندگی ناسازگار است. آن‌ها همچنین با پایه‌ای‌ترین اصول اخلاقی، با فرهنگ و ارزش‌های معنوی‌ای که توسط نوع بشر خلق شده‌اند هم در تعارض‌اند.»
[divider]بازجنگل‌کاری[/divider]
درنتیجه‌ی اجرای برنامه‌ی بازجنگل‌کاری که در سال ۱۹۹۸ آغاز شد، ۳۰.۶ درصد از مساحت جزیره‌ی سرزمین اصلی کوبا از جنگل پوشیده شده است و طبق اعلام اداره‌ی ملی آمار و اطلاعات کوبا این کشور قادر شده است که رشد پایدار جنگل‌های خود را حفظ کند.
بر اساس داده‌های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، کوبا دارای بیشترین نسبت اختصاص داده‌شده به کاربری‌های حفاظتی در جنگل‌های خود در میان کشورهای آمریکای لاتین و حوزه‌ی کارائیب است.
استان پینار دل ریو از ۴۷ درصد جنگل و گوانتانامو از ۴۶.۷ درصد جنگل پوشیده شده است. وقتی فیدل انقلاب کوبا را در سال ۱۹۵۹ به پیروزی رساند تنها ۱۴ درصد از مساحت کوبا جنگل بوده است.
استعمار اسپانیا و صنایع نیشکر و الوار خارجی مسئول اصلی نابودی جنگل‌ها در کوبا بوده‌اند. تخمین زده می‌شود پیش از استعمار اسپانیا ۹۰ درصد کوبا را جنگل‌ها پوشانده بودند.
[divider]انرژی خورشیدی[/divider]
کوبا ازآنجاکه از نعمت تابش آفتاب در طول سال بهره‌مند است شروع به سرمایه‌گذاری بیشتر در فناوری خورشیدی کرده و قرار است برنامه‌اش را در سرتاسر کشور گسترش دهد زیرا نه‌تنها آلاینده‌ها را کم می‌کند بلکه موجب صرفه‌جویی مالی نیز می‌شود.
پارک خورشیدی پینار در استان پینار دل ریو در غرب کوبا با استفاده از ۱۲۰۸۰ صفحه‌ی خورشیدی روزانه به‌طور متوسط ۱۳ مگاوات برق به شبکه‌ی سراسری تحویل می‌دهد. در سال اول بهره‌برداری این پارک حدود ۶ گیگاوات برق تولید کرد که اگر قرار بود این مقدار برق در نیروگاه‌های حرارتی تولید شود بیش از نیم میلیون دلار هزینه در برداشت.
بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده قرار است در ۲۸ ناحیه‌ی دیگر استان پینار دل ریو نیروگاه‌های خورشیدی به ظرفیت ۱۰۵۹ گیگاوات ایجاد شود. نیروگاه خورشیدی دیگری در ترونسکو در حال ساخت است که ۲.۷ مگاوات انرژی به شبکه سراسری تحویل خواهد داد.
[divider]انقلاب کشاورزی[/divider]
براثر فشارهای ناشی از تحریم‌های آمریکا در بخش واردات و فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۰، صنعت کشاورزی و اقتصاد کوبا متحمل ضرباتی شد. بعدازآن بود که کوبا تصمیم گرفت نحوه‌ی تولید و توزیع محصولات کشاورزی خود را از اساس متحول کند. بعد از چند سال کوبا موفق شد کشاورزی خود را به کشاورزی ارگانیک و شبه ارگانیک تغییر دهد.
یکی از بخش‌های کلیدی کشاورزی کوبا که در زمان فیدل کاسترو معرفی شد «آگرواکولوژی» بود: مدلی از کشاورزی که در آن از اصول اکولوژیک برای افزایش پایداری و کاهش وابستگی به مواد شیمیایی استفاده می‌شود. این مدل نه‌تنها باعث عمل‌آوری دامنه‌ی وسیع‌تری از محصولات کشاورزی در مقایسه با مدل صنعتی که به‌منظور صادرات به سایر کشورهاست، می‌شود بلکه موجب افزایش حاکمیت غذایی و خودکفایی و کاهش ردپای کربن کوبا نیز هست.
پروفسور «راج پاتل» متخصص امنیت غذایی دراین‌باره به «تله سور» می‌گوید: «دانشمندان در کوبا مستقیماً در قبال کشاورزان مسئولیت دارند و با کشاورزان نه به‌عنوان عوام‌الناس جاهل بلکه به‌عنوان شریکانی خلاق و باتجربه‌ی عملی برخورد می‌شود. جنبه‌ی نبوغ آمیز تجربه‌ی کوبا در این است که قدرت، دانش و تخصص را دموکراتیک کرده است.»
فیدل مجموعه اقداماتی انجام داد که طی آن‌ها علاوه بر ایجاد شغل‌های بیشتر در صنعت به رشد تولید محلی و افزایش قدرت دهقانان در مزارع تعاونی منجر شد.
کوبا در زمان حیات فیدل در کشاورزی شهری هم پیشگام شد. تنها در هاوانا بیش از ۸۷ هزار هکتار به کشاورزی شهری اختصاص داده‌شده که شامل تولید محصولات غذایی، دام‌پروری و جنگل‌داری می‌شود. در سال ۲۰۰۵ مزارع شهری هاوانا ۲۷۲ تن صیفی‌جات تولید کردند.
[divider]حفاظت از محیط‌زیست[/divider]
بعد از ۱۹۹۲ دولت کوبا برنامه‌ی مدیریت سفت‌وسختی برای حفاظت از محیط‌زیست این کشور به اجرا گذاشت که یکی از اولین‌ها در جهان به شمار می‌رود.
طبق هدف‌گذاری دولت کوبا ۱۰۴ ناحیه‌ی دریایی را برای محافظت در نظر گرفته است. هرگونه توسعه‌ی جدید باید بر اساس ارزیابی‌های سخت‌گیرانه‌ی محیط‌زیستی قرار بگیرد.
کوبا به چندین معاهده‌ی بین‌المللی محیط‌زیستی مهم پیوسته و در زمان فیدل دست به تغییر برخی قوانین ازجمله قانون اساسی این کشور به‌منظور حفاظت بهتر از محیط‌زیست زد. چندین نهاد شکل گرفتند تا تخت نظر فیدل درزمینه‌ی پایش، پژوهش و حفاظت از محیط‌زیست فعالیت کنند.
جنیفر گبلاین از دانشگاه بین‌المللی فلوریدا به نشنال جغرافی گفته است: «من فکر می‌کنم دولت کوبا شایسته‌ی دریافت اعتبار بسیار زیادی درزمینه‌ی حفاظت از زیستگاه‌های گیاهی و جانوری است.»
فضاهای ناتمام: مدارس هنری فراموش شده‌ی کوبا
منبع: [button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”https://www.telesurtv.net/english/amp/english/news/Fidel-Castros-Enduring-Environmental-Legacy–20161203-0012.html”]تله‌سور[/button]
