دبیران: الهام اعلم‌ملکی و فرزانه حسنی
اول منم که در همه عالم نیامده است
زیباتر از تو در نظرم هیچ منظــری (سعدی)
باغ و منظر ایرانی تبلوری از فرهنگ و هویت ماست و آن آرامشی که در قدم زدن در یک باغ ایرانی احساس می‌شود، میوه همین درخت هویت است؛ قدمتش به قدمت فرهنگ مدون ایرانی است و قامتش به قامت سروها. صورتش نیز ممثّل نوری از انوار بهشت است و زیر سایه اسم جنات بهشتی نهرها در آن جاری‌ست. هم تمام حواس ظاهر رهگذران را به خود مشغول می‌دارد و هم مخاطبان را به دور از شواغل دنیوی و با احساس حواس باطن بر مرکب خیال می‌نشاند و به عالم معنا عزیمت می‌دهد.
حالا دیگر مردم دنیا باغ ایرانی را به خاطر ویژگی‌های منحصر به‌فردش گونه‌ای دیگر از باغ‌ها می‌دانند که از باغ‌های چینی، ژاپنی، انگلیسی و فرانسوی متمایز است. باغ ایرانی ارمغانی به مردم دنیاست و اکنون دیگر به ثبت جهانی رسیده و ضرورت توجه ما را طلب می‌کند که این دردانه را «حفاظت» کنیم و این خودداشته را ز بیگانه تمنا نکنیم.
در هوای این معنا اساتیدی از اهل تامل قلم به دست گرفته و در پرونده «باغ ایرانی» شرح معانی کرده‌اند؛ غلامرضا پاسبان‌حضرت، حسین شیخ‌زین‌الدین، لادن اعتضادی، آزاده شاهچراغی، محسن عباسی و دیگر بزرگوارانی که با تبیین اصول، نمونه‌هایی از باغ ایرانی را معرفی و با بیان ضرورت احیای باغ‌ها نمونه‌هایی دیگر از حفاظت این مکان‌ها را ارائه کرده‌اند.
بازخوانی خصوصیات منظر ایرانی در باغ‌سازی
نویسندگان: صدیقه سلیمانی|کارشناس ارشد منظر؛ زینب سلیمانی| کارشناس ارشد معماری
باغ ایرانی چون شعری است که پیش‌تر بارها خوانده شده است و با این حال بازخوانی‌اش را می‌توان روح‌بخش یافت که غبار عادت بر صورتش نمی‌نشیند و تماشایش را مخدوش نمی‌کند.قدمت باغ در ایران بسیار است و آوازه شکوه و زیبایی آن از دیرباز به فراتر از جغرافیای سرزمین ایران رسیده است. استاد کریم پیرنیا که سال‌ها به مطالعات معماری و معماری منظر ایران پرداخته، با اشاره به قدمت این باغ‌ها معتقد است ایرانیان از دیرباز به ساختن باغ‌ها و باغچه در حیاط‌ها و دور و بر بناها علاقه خاصی داشته‌اند. با این وجود باغ که از روزگار دیرین در فرهنگ و تمدن ایرانی اهمیت و جایگاه مهمی داشته و یکی از مفاهیم بنیادین مباحث اجتماعی، فرهنگی و طبیعی این سرزمین به شمار می‌رفته است و امروزه نیز به صورت‌های مختلف در ادبیات، معماری و شهرسازی ایرانیان حضور دارد، متاسفانه از جایگاه درخور شأنی در طرح‌های منظر معاصر کشور برخوردار نیست.
۱۰کیفیت محیطی باغ ایرانی از دریچه علم، فلسفه و عرفان
نویسنده: دکتر آزاده شاهچراغی| استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
گاهی در جایی قدم می‌گذاریم و حال ما دگرگون می‌شود. گویی در لحظه‌ای از جهانی به جهانی دیگر وارد شده‌ایم. محیطی که حال ما را دگرگون می‌کند، نام‌های گوناگونی به خود گرفته است. بهشت زمینی، اقلیم هشتم، هتروتوپیا، دگرجا، میدان انرژی هوشمند و… برخی از این نام‌ها و تعابیر است. باغ ایرانی نمونه واضح محیط دلپذیری است که به محض ورود به آن حال بهتری پیدا می‌کنیم. محیطی که در طول هزاران سال همه ایرانیان لذت حضور در آن را تجربه کرده‌اند و از آن به عنوان بهشت یا پردیس یاد می‌کنند. در طول قرون متمادی سیاحان و تاریخ‌نگاران لذت حضور خود در باغ‌های ایرانی را توصیف کرده‌اند. در ۶ دهه اخیر نیز محققان و پژوهشگران هر یک از دریچه نگاه خود، این پدیده محیطی را کالبدشکافی کرده‌اند تا از چیستی و چرایی دلپذیری آن پرده بردارند. این نوشتار به اختصار ۱۰ کیفیت محیطی باغ ایرانی را از دریچه علم، فلسفه و عرفان برمی‌شمرد.
گفتوگو با لادن اعتضادی در جست‌وجوی تداوم سنت باغ‌سازی ایرانی
گفتوگو کننده: الهام اعلم ملکی| کارشناس ارشد معماری منظر دانشگاه بهشتی
باغ ایرانی از مظاهر فرهنگ ایرانی و حاصل تجربه زیست چندهزارساله در این سرزمین و به قدمت زیست ساکنان ایران‌زمین است. باغ ایرانی عینیتی است زنده‌کننده مفهومی در ذهن ایرانی. نمایشی است از آرمانی که در طول تاریخ این سرزمین در دل مردمان آن حضور داشته است. پس صورتی دارد حاوی معنایی دیرینه و دیرپا . اما دیری نیست که سنت باغ‌سازی ایرانی دچار آسیب شده و بیم آن می‌رود که کورسوی شعله حیات آن خاموش شود.
فصلنامه همشهری معماری، مشاره ۲۷
