نویسنده: میلاد سیاح/ منتقد هنر
چندی است سازمان زیباسازی شهرداری تهران پروژه‌ای به نام طرح «پیرایش شهری و حذف زوائد بصری» را کلید زده است. یکی از مدیران شهری در تشریح این پروژه گفته است برای حذف عناصر بدمنظر در معابر و جمع‌آوری زوائد نما و موانع فیزیکی، حذف سایبان‌های غیر استاندارد و نازیبای مغازه‌ها، تخریب املاک معارض، پاکسازی و حذف آلودگی‌های بصری به جامانده از دیواره‌های املاک تخریب شده، حذف دیوارنوشته‌ها، عناصر نامتجانس و اغتشاشات بصری و بهسازی سیمای شهر از اهداف این طرح است. شهرداری در سال‌های گذشته همچنین پروژهایی را انجام می‌داده است. به عنوان مثال، کرباسچی، در مقام شهردار تکنوکرات، دیوارهای قدیمی شهر را ویران کرد و شعارها و وعده‌های نوشته‌شده‌ی به‌جامانده از دوران انقلاب و جنگ را پاک کرد، خیابان‌ها را توسعه داد و بزرگراه‌های جدیدی احداث کرد. وی همچنین دستور داد درهای تمام مغازه‌ها با رنگ‌هایی واحد _زرد یا آبی_ رنگ‌آمیزی شود.
اما اخیراً شاهد تغییر در ادبیات نظام شهرسازی و پروژه‌های عمرانی شهری هستیم. استعمال کلماتی چون عناصر نامتجانس، زوائد نما و آلودگی‌های بصری سابقه چندانی در تبیین پروژه‌های شهرداری ندارد. اما آیا این ادبیات نشانه‌‌ای از تغییر در رویکرد مدیریت شهری نسبت به سیمای شهر است یا مدیریت شهری خواستار تغییر نگاه شهروندان نسبت به دگرگونی‌های چهره‌ی این شهر. در طرح «حذف زوائد بصری» تلاش برای جابه‌جایی در نظام دال‌ها مهم‌ترین نکته است که باید به آن توجه کرد. حال زبان هم باید دلالت‌های خود را تغییر دهد. به این واسطه که رابطه‌ی دالِ تخریب با مدلول‌هایش تعدیل شود. آن‌ها می‌خواهند از روند بی‌وقفه تخریب وجهی زیبایی‌شناسانه بسازند و دال تخریب را به پیرایش شهری بدل کنند، همان‌گونه که امر زیبایی‌شناسانه را با حذف آلودگی بصری پیوند بزنند. بی‌شک عملکرد شهرداری و سازمان‌های مربوطه نشان می‌دهد روند تخریب و تغییرات گسترده با هدف تبدیل شهر به مراکز بزرگ خرید به طرز سرسام‌آوری در جریان است. در برنامه‌ریزی جامع شهری قرار بود به شهر پاک و شهر سبز دست یابیم، اما راه حل امروز نه با جلوگیری از ساخت بی‌رویه‌ی مجتمع‌های تجاری، اعطای مجوزهای غیرقانونی برج باغ‌ها، فروش تراکم و دادن رانت به نهادهای شبه دولتی و… بلکه با زدودن عناصر نامتجانس و زننده‌ی بازمانده از همین فعالیت‌ها از چهره‌ی شهر است که بحران را قابل حل می‌سازد. آن‌ها در تلاش‌اند که شهر نه در محیط زندگی بلکه با تطهیر سیمای آلوده شهر بدل به شهری پاک و سبز کنند.
