مترجم: فرشته حسنی
نویسنده سوری، خالد خلیفا[۱] در گفت‌وگو با «Ahram Online»، با یادآوری شکوه و میراث حلب که زمانی شهر دوقلوی وین خوانده میشد می‌گوید: «وقتی مکانی ویران می‌شود تنها به معنای تخریب کالبدی نیست، بلکه آن مکان با مردمش ویرانش می‌شود … حلب اکنون شهری غم‌انگیز و بی‌روح است، و مردم آن تمام رویاهای خود را از دست دادهاند.»
حلب، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شهری جهان و قلب تجاری سوریه، اکنون اصلی‌ترین میدان نبرد در جنگ داخلی این کشور است. مکان‌های تاریخی این شهر که هزاران سال شورش و سرکوب به خود دیده است، در این جنگِ بی‌امان به تدریج به کالبدی ویران می‌روند. سوق‌المدینه، یکی از قدیمی‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان، اکنون به دلیل نبرد میان نیروهای دولتی و شورشیان و ویرانی صدها مغازه در دو سوی معابر سنگ‌فرشی که قرن‌ها روی آنها مواد غذایی، پارچه، ادویه و عطر به فروش می‌رسید، به ویرانهای تبدیل شده است.
تمامی شش سایت ثبت‌شده‌ی سوریه، نشانی از تاریخ حداقل ۲۰۰۰ ساله‌ی این کشور، در این جنگ آسیب دیدهاند. به گزارش دیدبان حقوق بشر در سوریه، در طول جنگ داخلیِ چهار ساله بیش از ۱۶۰۰۰۰ نفر کشته و حداقل ۳.۵ میلیون نفر از شهروندان بر اثر درگیری و خشونت آواره شدهاند.
هلگا سیدن، استاد باستانشناسی در بیروت در گفت‌وگویی با دیلی میل می‌گوید: «فرهنگ تنها در زمان صلح می‌تواند حفاظت شود. هنگام جنگ، حفظ آن غیرممکن است.»
علاوه بر حلب، شهرهای زیبای بسیاری در سراسر تاریخ مدرن وجود دارند که به نمادی از جنگ، تعارض و ویرانی تبدیل شدهاند. از جنگ جهانی دوم تا جنگ عراق، این شهرهای جنگ‌زده، شاهد کشته شدن نسل‌ها و ویرانی بناهای‌شان در اثر تخریب‌های وحشتناک انسانی در طول سالها درگیری بوده‌اند.
در اینجا شرحی مصور از سرگذشت ۹ شهر پیش از وقوع جنگ و پس از آن آورده شده است:
[divider]حلب, سوریه[/divider]
گفته می‌شود که در مسجد اموی شهر حلب که تاریخ آن به قرن ۱۲ میلادی بازمی‌گردد (تصویر بالا، سال ۲۰۱۰)، پیکر زکریا پدر یحیی تعمید دهنده آرام گرفته است. امروزه، این مسجد همانند بیشتر بخش‌های این شهر تاریخی به ویرانهای از جنگ رها شده است. بر اساس گزارش دیده بان حقوق بشر، از تاریخ ژوییه ۲۰۱۲ ، دولت سوریه حداقل ۱۴۵ هکتار ( مساحتی بیش از ۲۷۰ زمین فوتبال) از محلات تاریخی این شهر را تخریب کرده است.
اِما کانلیف[۲]، دانشجوی دوره‌ی دکترا در دانشگاه دورهام و عضو شبکه میراث جهانی[۳] می‌گوید: «سایت‌های باستانیِ سوریه اغلب در خط مقدم نبرد بوده و خسارات سنگینی را متحمل شدهاند. مشکلات اقتصادی و امنیت پایین به این معنی است که حتی سایت‌های تاریخی که از میدان نبرد دور هستند نیز غارت میشوند … این به معنای نادیده گرفتن میراثی غنی‌ای که نه تنها متعلق به سوریه، بلکه جهان است و می‌تواند در آینده منبع درآمد و الهام باشد.»
[divider]برلین، آلمان[/divider]
پس از جنگ جهانی دوم، پایتخت آلمان به دلیل بمباران نیروهای متفقین و آتش‌سوزی‌هایی که تا چند روز ادامه داشت به کلی ویران شد. انفجارهای شدید موجب گسیختگی بسیاری از راه‌ها شد به طوری‌که در بعضی موارد مسیرهای راه‌آهن زیرزمینی نیز آشکار شدند.
تصویر اول میدان پتسدام برلین را در سال ۱۹۲۶ نشان میدهد. در تصویری دوم یکی از خیابانهای منتهی به این میدان را، پس از پایان جنگ در ۲۶ فوریه ۱۹۴۵ می‌بینیم.
[divider]ورشو، لهستان[/divider]
از همان روز اول شروع جنگ جهانی دوم در تاریخ یکم سپتامبر ۱۹۲۹، زمانی که آلمان با بمباران هوایی ورشو جنگ را شروع کرد، این شهر تبدیل به یکی از میدان‌های اصلی نبرد شد و شاهد بخش زیادی از درگیری‌ها و ویرانی‌های این جنگ بود. پس از محاصرهای که منجر به کشته شدن هزاران شهروند لهستانی و نابودی بناهای تاریخی و ۲۵ درصد از بناهای مسکونی شد، ورشو در بیست‌وهفتم سپتامبر به آلمانی‌ها تسلیم شد.
عکس اول ورشو را در روزهای پیش از جنگ در دوم اکتبر ۱۹۳۸، وعکس دوم خیابانهای یاسنا[۴] و شویتوچیسکا[۵] را در نهم سپتامبر ۱۹۴۳ و در زمان محاصره‌ی پایتخت لهستان نشان میدهد. در واکنش به مقاومت لهستانی‌ها، آلمانی‌ها پایتخت این کشور در سال ۱۹۴۴ با نابودی ۸۵ درصد از شهر، آن را به ویرانهای تبدیل کردند.
[divider]ناکازاکی، ژاپن[/divider]
در یکی از آخرین عملیات‌های جنگ جهانی دوم در ظهر نهم آگوست ۱۹۴۵، نیروهای امریکایی در دومین حمله خود به ژاپن بمب اتمی را بر روی شهر ناکازاکی رها کردند.
در اثر انفجار این بمب در ساعت ۱۱:۰۲ در بالای شهر ناکازاکی، حدود ۸۰۰۰۰ نفر از شهروندان کشته شده و شهر به کلی تخریب شد. تصویر بالا شهر پرتکاپوی ناکازاکی را در دوران پیش از جنگ و سپس فضای متروک و ویرانه آن را پس از انفجار بمب‌اتم نشان میدهد.
[divider]کابل، افغانستان[/divider]
کابل با جنگ غری‌به نیست. از زمان تهاجم نیروهای انگلیس در سال ۱۹۳۸ و مداخله شوروی در ۱۹۷۹ تا حکمرانی طالبان در سال ۱۹۹۶ و ورود امریکا در ۲۰۰۱، این شهر بارها شاهد نبرد و جابجایی قدرت بوده است.
در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، کابل برای مدتی کوتاه شهری آرام بود که در آن بناهای مدرن در کنار سازه‌های سنتی‌اش ساخته می‌شدند و در این زمان بلندترین گام‌ها به سوی شیوه زندگی و جامعه‌ای غربی و آزادتر برداشته شد. تصویر اول نمایی از پیاده‌روهای شلوغ کابل در نوامبر ۱۹۶۱ است. پس از چند سری از کودتای خونین، تهاجم، شورش و جنگی داخلی که هم‌چنان در جریان است، اقدامات مهم پیشین تا حد زیادی متوقف شدند. در اینجا عکسی را از کابل در سال ۱۹۹۲ می‌بینیم.
[divider]سارایوو، بوسنی[/divider]
سارایوو که زمانی در قلب یوگسلاوی قرار داشت، به‌دست امپراطوری عثمانی بنا شده و تحت فرمانروایی حکومت مرکزی آنها در قسطنطنیه (استانبول امروزی) بود. شهرت این شهر به دلیل مساجد و منارههای بلند و برافراشتهاش بود.
در طول محاصره سارایوو توسط صربها در سال ۱۹۹۲ که به مدت ۴۴ ماه ادامه داشت، به دلیل برخورد روزانه ۳۳۰ خمپاره به شهر، بیش از ۳۸۰۰۰۰ نفر از برق، آب یا گرما محروم بودند. در این محاصره، ناسیونالیستهای صربی ۷۰ درصد از بوسنی را در عرض چند ماه اشغال کردند. در جنگی خونینی که در فاصله سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۵ میان بوسنیاییها، کرواتها و صربها درگرفت بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر کشته شدند و این کشور با فرهنگهای متنوع را به قلمروهای نژادی مختلف تقسیم کرد.
عکس اول سارایوو را در سال ۱۹۳۸ و عکس دوم این شهر را در سال ۱۹۹۲ نشان میدهد.
[divider]درسدن، آلمان[/divider]
پیش از جنگ جهانی دوم، درسدن به «فلورانسِ البه[۶]» شهرت داشت و به دلیل موزهها و معماری خیرهکنندهاش به عنوان یکی از زیباترین شهرهای جهان شناخته میشد.
تصویر اول نیروهای ارتش رایش آلمان را در هفتم نوامبر ۱۹۲۳ نشان میدهد که به رهبری یک خودروی زرهی به درسدن وارد میشوند.
در طول ماههای پایانی جنگ جهانی دوم و در روزهای سیزدهم تا پانزدهم فوریه ۱۹۴۵، نیروهای متفقین شهر تاریخی درسدن را در شرق آلمان بمباران و آن را تبدیل به ویرانهای سوخته کردند.
تصویر دوم مجسمه ماسه‌سنگی «خوبی[۷]» از آگوست شرایت‌مولر[۸] را نشان میدهد که از بالای برج شهرداری به شهر ویران درسدن در سال ۱۹۴۵ مینگرد.
[divider]بیروت، لبنان[/divider]
شهر بیروت در لبنان که در گذشته به پاریس خاورمیانه شهرت داشت به دلیل خیابانهای پیچ در پیچش و آمیزهای جذاب از معماری دورههای استعمار فرانسه و امپراطوری عثمانی معروف بود. اما پس از سالهای میانی دهه‌ی ۷۰، لبنان به جنگ داخلی ۲۰ سالهای وارد شد که بخش زیادی از شهر را به تلی از خاک تبدیل و بیروت کرد و این شهر با تنوع فرهنگی را به شهری با محلات مذهبی و قومی کوچکتر تقسیم کرد.
پس از تهاجم همه جانبه اسرائیل در سال ۱۹۸۲، خیابانهای بیروت بار دیگر تا عقب نشینی نیروهای اسرائیلی در سال ۲۰۰۰ صحنه جنگ و درگیری بودند. اگرچه، حملات اسرائیل در سال ۲۰۰۶ نیز به جنگی ۳۴ روزه منجر شد و مرگ تعداد زیادی از شهروندان عادی و ویرانی زیرساختهای غیرنظامی را به دنبال داشت.
بسیاری از ساختمان‌های آسیب‌دیده این شهر که نشان از مرگ، ویرانی و مصیبت را با خود حمل میکردند اکنون به منظور ساخت بناهای بلندمرتبه مدرنتر واژگون میشوند. در این تصویر، پایتخت لبنان در سال ۱۹۷۵ هنگامی که نبرد بین احزاب چپ و راست ادامه داشت نشان داده شده است.
[divider]بغداد، عراق[/divider]
پس از آنکه امپراطوری عثمانی در کنار قدرتهای مرکز[۹] در جنگ جهانی اول جنگید، نیروهای بریتانیایی بغداد را اشغال کردند. عراق تا دهها سال بعد تحت حکمرانی بریتانیا بود. در طول این دوره، بریتانیا یک رژیم سلطنتی هاشمی را در عراق پایهگزاری کرد و در سال ۱۹۳۲، به این کشور استقلال کامل اعطا شد. این رژیم سلطنتی با امضای قطعنامهای در سال ۱۹۳۰ موافقت خود را با ابقای پادگانهای نظامی بریتانیا، و آموزش ارتش عراق توسط این کشور اعلام کرده بود که همین مسئله به سرعت زمینه خشم را بر علیه حضور نیروهای انگلیسی پروراند. در سال ۱۹۵۸، سیاستمداران و خانواده سلطنتی هاشمی در یک قیام نظامی ملیگرایانه شرورانه برکنار شدند و جمهوری عراق ایجاد شد. از آن پس به مدت دو دهه، عراق با مجموعهای از دولتهای غیرنظامی و ارتش اداره میشد تا اینکه ژنرال صدام حسین بنیانگزار حکومت دیکتاتوری‌ای شد که تا سال ۲۰۰۳ و تا حمله امریکا به این کشور به کار خود ادامه داد.
تصویر اول، شکوفایی عراق را در ۱۹۵۹، سالها پیش از آنکه این کشور با تبعات جنگ عراق، خشونتهای فرقهای، و حملات تروریستی القاعده و متحدان آن ویران شود و تصویر دوم، پایتخت عراق، بغداد کنونی را نشان میدهد.
[divider]منبع[/divider]
[button color=”blue” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”https://mic.com/articles/89585/before-and-after-photos-show-what-9-cities-looked-like-before-they-were-destroyed-by-war#.w8scGdlKQ”]World.Mic[/button]
- [divider]پی‌نوشت[/divider]
[۱] Khaled Khalifa
[۲] Emma Cunliffe
[۳] Global Heritage Network
[۴] Jasna
[۵] Swietokrzyska
[۶] The Florence of Elbe
[۷] The Goodness
[۸] August Schreitmueller
[۹] اتحادی از امپراطوریهای آلمان، اتریش-مجارستان، و عثمانی و کشور بلغارستان
