آنچه باید از ویلای نمازی و معمارش جیو پونتی بدانید

مترجم: مسعود تقوی/ دبیر سرویس ترجمان
[divider]مقدمه[/divider]

ویلای نمازی در منطقه‌ی نیاوران قرار دارد. این بنا که در دهه‌ی چهلم شمسی ساخته شده، از ظرافت منحصربه‌فردِ کارهای جیو پونتی برخوردار است و یکی از ارزشمندترین بناهایِ او محسوب می‌شود. بناهای پونتی الهام‌بخشِ معماران بسیاری از جمله زها حدید بوده است؛ اما متاسفانه امروز  مالک این بنای ارزشمند قصد تخریب و ساخت هتل ۵ ستاره‌ای را به‌جای آن دارد.

[divider]جیو پونتی[/divider]

جیو پونتی، معمار ایتالیایی، در سال ۱۸۹۱ بدنیا آمد. پونتی در طول زندگی‌اش برای ۱۲۰ شرکت کار کرد؛ به عنوان معمار در ۱۳ کشور بنا دارد؛ در مقام سردبیر ۵۶۰ نسخه مجله تولید کرد که در هرکدام حداقل یک نوشته دارد؛ در مقام استاد در ۲۴ کشور درس داد؛ و در این میان فرصت نوشتن ۲۵۰۰ نامه و ۲۰۰۰ نامه‌ی تصویردار، نقاشی کردن و شعر گفتن هم پیدا کرد. پونتی در ۱۹۱۳ وارد دانشکده‌ی معماریِ دانشگاه پلی‌تکنیک میلان شد. پس از خدمت در جبهه‌های ایتالیا در جنگ جهانی اول به گروه «نئوکلاسیست‌های میلان» نزدیک شد. در سال ۱۹۲۷ با امیلیو لانچا[۱] اولین دفتر معماری‌اش را باز و در سال ۱۹۲۸ با جانّی ماتّزوکی[۲] مجله‌ی «داموس[۳]» را تاسیس کرد. داموس رسانه‌ای بود برای معرفی و ترویج دادنِ ایده‌های نوین طراحی و معماری، به خصوص ایده‌هایش درباره‌ی خانه. او با استفاده از کانسپت «ایتالیایی‌بودن[۴]» به همراه تئوری‌های راسیونالیست، ایده‌ی «خانه‌های تیپیکال» را که به صورت نمادین داموس نام گذاشت، را پرورش داد. جیو پونتی نگاه مخصوصی به فرم داشت: «حجمی که به صفحه تبدیل می‌شود[۵]»؛ و مدت‌ها بر مقوله‌های تابندگی[۶] و سیالیت فضایی[۷] تفحص می‌کرد. از دهه‌ی ۴۰ پونتی تمرکزش را بر طراحی ویلا بیشتر کرد و مجله‌ی «استیله[۸]» را راه اندخت. او در این مجله به دنبال آفرینش «فرهنگ [نوینی] از زندگی خانگی» بود. پونتی در دهه‌ی ۵۰ تئوری «فُرم محدود[۹]» را مطرح کرد که اساس تمام پروژه‌های بعدیش، از طراحی‌های مبلمان گرفته تا بزرگترین کارهای معماری‌اش، شد و در «شکل الماسی[۱۰]» مورد علاقه‌اش دیده می‎شود. ایده‌های دیگر او چون «دیوارهای منظم[۱۱]» و مبلمان ترکیبی[۱۲] را می‌توان در ویلاهای پلانکارت و آرئآزا در کاراکاس، و ویلا نمازی در تهران دید.

جیو پونتی را نمی‌توان به راحتی در یک سبک خلاصه کرد. کارهای او به طرز عجیبی التقاطی بودند، که نتیجه‌ی آزمایشات وی با سبک‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف و گاهی متناقض بود. مانند بسیاری از استادهایی[۱۳] که ایتالیا را در نیمه‌ی قرن بیستم به مرکز طراحی جهان تبدیل کرده بودند، پونتی به عنوان معمار تربیت شده بود و با طراحی محصول برای یک شرکت ایتالیایی وارد طراحی صنعتی شد. اولین کارفرمای او ریچارد جینوری[۱۴]، تولید‌کننده‌ی سرامیک در نزدیکی فلورانس بود. تجربه‌ی کار کردن در ریچارد جینوری باعث شده بود پونتی به رنگ‌های غنی و اشکال جسور علاقه‌مند شود و دقت بالایی را در ساخت اتخاذ کند؛ که تاثیرش را به خوبی می‌توان در کارهای او، به خصوص سه ویلای پلانکارت و آرئآزا در کاراکاس، و ویلا نمازی در تهران، دید.

در مقام معمار، رزومه‌ی پونتی شامل بناهای سبک کلاسیک دهه‌ی ۲۰ میلادی، که اکثرشان خانه و به شدت تحت تاثیر اندرئا پالادیو بودند، می‌شود تا کارهای مدرنیستی چون برج پیرلی در سال ۱۹۵۶؛ اما بهترین ساختمان‌های او آنهایی بودند که با رنگ‌های درخشان، و نور و بافت خیره‌کننده، نشان‌دهنده‌ی سرزندگی و نشاط وی در طراحی بودند: بناهایی چون ویلا نمازی یا ویلا پلانکارت.

[divider]ویلا نمازی[/divider]

ویلا نمازی را جیو پونتی به همراه فائوستو مِلوتّی و پائولو دِپولی[۱۵]، در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۳ برای شفیع و ویدا نمازی طراحی کرد. بیرون و درون در این ویلا نیز به مانند ویلاهایی که در ونزوئلا طراحی کرده بود، با فضای مرکزیِ مرتفع و دیدهای متقاطع، افسونی تئاترمانند پیدا کرده است. پونتی این ویلا را براساس ایده‌ای که آنرا «لذت زندگی[۱۶]» می‌نامد، طراحی کرد. ویلا نمازی دو طبقه دارد. فضاهای عمومی‌تر و مربوط به میهمانان، به عبارتی بیرونی، در طبقه‌ی پایین قرار دارد؛ و فضاهای خصوصی، به عبارتی اندرونی، در طبقه‌ی بالا. این دو عرصه با پنجره‌های درونی و درهای کشویی به هم مرتبط می‌شوند.

[divider]منابع[/divider]

[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.gioponti.org/it/archivio/scheda-dell-opera/dd_161_6115/villa-nemazee”]Gio Ponti[/button]

[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.nytimes.com/2011/06/20/arts/20iht-design20.html”]nytimes[/button]

[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”https://michiganavemag.com/italian-masterworks-at-wright”]MICHIGAN AVENUE[/button]

[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.tehranprojects.com/filter/Archaeology-of-Iranian-Modernism/Villa-Namazee-Tehran”]Tehran Projects[/button]

[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.domusweb.it/en/home.html”]domus[/button]

[divider]پی‌نوشت‌ها[/divider]

[۱] Emilio Lancia

[۲] Gianni Mazzochi

[۳] Domus

[۴] Italian-ness

[۵] Volume gave way to surface

[۶] luminosity

[۷] Spatial Fluidity

[۸] Stile

[۹] Finite Form

[۱۰] Diamond shape

[۱۱] Organised walls

[۱۲] Composite Furnishing

[۱۳] Maestri

[۱۴] Richard Ginori

[۱۵] Fausto Melotti and Paolo De Poli

[۱۶] Joie de vivre