تاریخ باغ و باغ‌سازی در ایران

شناخت جامع و فهم اصول و ویژگی‌های شکلی و سبکی باغ‌های ایران، و کشف و بررسی جنبه‌ها و ابعاد کیفی و کمی آن، نیازمند به تحقیقات وسیع و بنیادین بر اساس رویکرد متناسب با آن است. باغ‌سازی در ایران پدیده‌ای چندوجهی و چندلایه‌ای است. سازمان فضایی و ابعاد معنایی در این پدیده، همواره در طی دوران مختلف تاریخی یکسان نبوده است و به فراخور فرهنگ، جهان‌بینی و شرایط اقتصادی و کشاورزی جامعه دوران خویش، تغییرات و تفاوت‌هایی را به خود دیده است. برخلاف تعریف و توصیفی که امروزه در بسیاری از کتب و دائره‌المعارف‌های گوناگون از «باغ ایرانی» شده است، باید گفت که تعریف و شرح باغ به‌ویژه در دوران اسلامی و با توجه به منابع و متون تاریخی، کاری آسان نیست. تعریف و توصیف باغ و مفهوم آن در تاریخ معماری اسلامی ایران بسیار پیچیده‌تر و غنی‌تر از آن است که به نظر می‌آید و یا توسط محققان به تصویر کشیده شده است. این کتاب در پی بازخوانی مجدد از سیمای باغ‌های ایران است. این پژوهش در ۱۸ روضه و ۱۴۸ چمن، به جنبه‌های گوناگون باغ و باغ‌سازی می‌پردازد. 

[cbtabs][cbtab title=”فهرست مطالب”]

فهرست مطالب

سرآغاز: پیشگفتار نویسنده

 

روضه اول: درآمدی بر باغ و باغ‌سازی در ایران

درآمدی بر باغ و باغ‌سازی در ایران

پیشینه پژوهش – باغ و باغ‌سازی در قلم پژوهشگران

چمن اول: دیوید استروناخ

چمن دوم: آرتور پوپ

چمن سوم: دونالد ویلبر

 

روضه دوم: باغ و باغ‌سازی در سده‌های نخست   

چمن اول: باغ و باغ‌سازی به روایت متون سده‌های نخست

چمن دوم: کالبد و پلان

چمن سوم: آب و سایه

چمن چهارم: تجربیات باغ‌سازی و کشاورزی در دوره ساسانیان

چمن پنجم: گونه‌های درختان و گیاهان در دوره ساسانیان

چمن ششم: نقش باغ‌ها در شکل‌گیری ساختار فضاهای شهرهای سده نخست هجری

 

روضه سوم: باغ‌های غزنویان؛ باغ‌های خراسان سده پنجم ه.ق   

چمن اول: ابنیه باغ

چمن دوم: محور در باغ

چمن سوم: باغ‌های غزنین

چمن چهارم: باغ‌های بلخ

چمن پنجم: باغ‌های هرات

چمن ششم: باغ‌های نیشابور

چمن هفتم: کدام باغ؟

چمن هشتم: بررسی واژگان و ابنیه باغ

چمن نهم: بررسی واژه صفه

چمن دهم: عملکردهای باغ

 

روضه چهارم: باغ‌های دوره سلجوقیان و خوارزمشاهیان

سلجوقیان و خوارزمشاهیان

چمن اول: باغ‌های چهارگانه اصفهان

 

روضه پنجم: از تبریز تا هرات، نظام کاشت و آرایش درختان  و گیاهان در باغ

چمن اول: احیاء و آثار، باغ و باغ‌سازی به روایت رشیدالدین

چمن دوم: خوش‌رنگی و سیمای باغ

چمن سوم: گیاهانی جهت حس بویایی

چمن چهارم: درختانی جهت سایه‌اندازی در باغ

چمن پنجم: گیاهانی جهت برکت و طلسم برای باغ

چمن ششم: گیاهان و درختانی برای امور صنعتی

چمن هفتم: درختان و گیاهانی جهت حاشیه باغ

چمن هشتم: گیاهان و درختانی جهت قلمه‌زنی/ تغییر کیفیت بصری در رنگ و سیمای باغ

چمن نهم: گیاهان و درختانی جهت مصرف دارویی و پزشکی

چمن دهم:گیاهان و درختان جهت مصرف غذایی

چمن یازدهم: گیاهانی برای بخش ساخت‌وساز و مصالح

چمن دوازدهم: درختانی جهت تعریف فضای باغ: ایجاد فضاسازی خاص در باغ

 

روضه ششم:باغ و باغ‌سازی در دوره تیموریان

چمن اول: باغ‌های سمرقند و هرات

چمن دوم: سمرقند و باغ‌های آن

چمن سوم: باغ‌های تیمور در سمرقند

چمن چهارم: بیشه تالیسیه؛ الگوی برای باغ‌های صفوی

چمن پنجم: دیگر باغ‌های تیمور

چمن ششم: هرات و باغ‌های آن

چمن هفتم: ابنیه و عملکرد باغ‌های سمرقند و هرات

چمن هشتم: باغ‌های یزد

چمن نهم: سخن آخر

 

روضه هفتم: باغ و باغ‌سازی در ارشادالزراعه: گنجینه‌ای زیر غبار روزگار

چمن اول: باغ‌سازی و امر زراعت

چمن دوم: فواید باغ و باغ‌سازی؛ زراعت و دهقنت

چمن سوم: علم سیاق

چمن چهارم: احوال سال دانستن

چمن پنجم: هندسه‌بندی کرت‌های باغ

چمن ششم: هم‌نشینی گیاهان جهت رنگ‌بندی منظر باغ

چمن هفتم: بررسی تطبیقی چهارباغ ارشادالزراعه

چمن هشتم: طرح چهارباغ و عمارت

چمن نهم: باغ دلگشا

 

روضه هشتم: بررسی احوال و آثار معماران باغ‌ساز: میرک سید غیاث

چمن اول: از میرک سید غیاث

چمن دوم: احوال و آثار میرک سید غیاث

چمن سوم: سیمای میرک و خاندان وی در منابع و متون تاریخی

چمن چهارم: علم سیاق و الگوی باغ و چهارباغ

شرح توصیف علم سیاق در ارشادالزراعه

شرح و توصیف علم سیاق در بابرنامه

چمن پنجم: نظام آرایش و کاشت گیاهان و درختان

چمن ششم: سخن آخر

 

روضه نهم: چادرها و خیمه‌ها در باغ‌های تیموری و صفوی

چمن اول:گونه اول؛ چادر در باغ

چمن دوم: پلان و فرم

چمن سوم: نقش و تزیینات در چادرها

چمن چهارم: نحوه تعمیر چادرها

چمن پنجم: فضای داخلی و تقسیمات

چمن ششم: حصار و محوطه چادرها

چمن هفتم: گونه دوم چادرها

چمن هشتم: تزیینات و آرایش چادرهای گونه دوم

چمن نهم: نحوه ارتباط و فضاسازی در چادرها

چمن دهم: گونه سوم؛ چادرهای بلند و آرایش آن‌ها

چمن یازدهم: حصارها و سراپرده‌ها؛ اقامتگاه زنان  و خانواده تیمور

چمن دوازدهم: تغییر در آرایش چادرها

چمن سیزدهم: اسباب و تجهیزات در بیرون چادرها

چمن چهاردهم: گونه چهارم

چمن پانزدهم:فضای داخلی و آرایش؛ صندوق ویژه

چمن شانزدهم: اسباب و تجهیزات؛ درخت زرین

چمن هفدهم: نحوه دسترسی و ارتباط چادرها

چمن هجدهم: گونه پنجم

چمن نوزدهم: چادرهای صفوی

چمن بیستم:فرم و آرایش در فضای درونی

چمن بیست و یکم: نحوه انتخاب محل برای چادرها

چمن بیست و دوم: استقرار و عملکرد چادرها

چمن بیست و سوم: تشریفات و راهپیمایی شاه

چمن بیست و چهارم: جایگاه شاه و افراد دربار در چادرها

چمن بیست و پنجم: شراوانلی

 

روضه دهم: باغ‌های قزوین در دوره صفویه

چمن اول: میدان سعادت‌آباد و باغ‌های پادشاهی

چمن دوم: درب شاهی و میدان اسب

چمن سوم: باغ و عمارت سعادت‌آباد

چمن چهارم: هندسه باغ سعادت‌آباد

چمن پنجم: ارشی‌خانه و حوض

چمن ششم: سر حوض و ایوان باغ

چمن هفتم: باغ‌ها و چمن‌ها در بخش شرقی باغ سعادت‌آباد

چمن هشتم: باغ‌ها و چمن‌ها در بخش غربی باغ سعادت‌آباد

چمن نهم: عمارت دیگر باغ سعادت‌آباد

 

روضه یازدهم: شهر اصفهان و مناظر آن. میدان نقش‌جهان

شهر اصفهان و سیمای آن؛ میدان نقش‌جهان

چمن اول: میدان نقش‌جهان

 

روضه دوازدهم: کاخ‌ها و باغ‌های پیوسته شاهی

چمن اول: تالار شراب‌خانه

چمن دوم: باغ  و کاخ چهل‌ستون

چمن سوم: تزیینات و نقاشی چهل‌ستون؛ مادام دیولافوا

چمن چهارم: پاسکال کست و اوژن فلاندن

چمن پنجم: باغ خلوت و باغ انگورستان و باغ گلستان

چمن ششم: محوطه و اطراف کاخ چهل‌ستون: حرم‌سرا

چمن هفتم: عمارت و باغ دریاچه

 

روضه سیزدهم: خیابان چهارباغ و باغ‌های حومه شهر

چمن اول: خیابان چهارباغ

چمن دوم: عمارات‌ و کوشک‌های باغ‌ها در خیابان چهارباغ

چمن سوم: هفت‌حوض چهارباغ

چمن چهارم: عبور شاه از چهارباغ

چمن پنجم: باغ بادام (بادامستان)

چمن ششم در تقاطع زاینده‌رود و چهارباغ

چمن هفتم: هزارجریب؛ بهشت شاه‌عباس

چمن هشتم: باغ‌وحش هزارجریب و مراسم شکار

چمن نهم: آب و گیاهان در هزارجریب

چمن دهم: باغ هزارجریب در دوره شاه سلیمان

چمن یازدهم: مراسم‌ها در هزارجریب؛ قربانی کردن شتر

چمن دوازدهم: تغییر در نظام تفریحات باغ؛ ممنوع شدن شکار

چمن سیزدهم: باغ هزارجریب در دوره قاجار

چمن چهاردهم: نواحی مجاور باغ هزارجریب؛ باغ مکه

چمن پانزدهم: محلات و باغ‌های بیرون شهر؛ بابا رکن‌الدین

چمن شانزدهم: پل بابا رکن‌الدین

چمن هفدهم: باغ طاوسخانه

چمن هجدهم: محله خواجو؛ کاخ و باغ میرزا رضی

چمن نوزدهم: دیگر کاخ‌ها و باغ‌ها در محله خواجه

چمن بیستم: عباس‌آباد؛ تبریز‌آباد

چمن بیستم و یکم: کاخ و باغ گوهرفروش

چمن بیستم و دوم: باغ‌ها و کاخ‌های کوی سعادت‌آباد و جلفا

چمن بیست و سوم: تفرجگاه کوی صفه؛ مقر ییلاق

چمن بیست و چهارم: باغ فرح‌آباد

 

روضه چهاردهم: شمال و باغ‌های فرح‌آباد و بهشهر

چمن اول: باغ‌های بهشهر

چمن دوم: باغ‌های فرح‌آباد

چمن سوم: جشن آب‌پاشان در گیلان

 

روضه پانزدهم: باغ بلبل و کاخ هشت‌بهشت

چمن اول: هشت‌بهشت تبریز

چمن دوم: تزیینات و نقاشی در کاخ هشت‌بهشت تبریز

چمن سوم: هشت‌بهشت اصفهان

چمن چهارم: کاخ هشت‌بهشت در قلم مادام دیولافوا

 

روضه شانزدهم: گیاهان و درختان در باغ‌های عصر صفوی

چمن اول: طرح باغ‌های ایران و باغ اروپایی

چمن دوم: خربزه و انگور

چمن سوم: انار و توت

چمن چهارم: خرما

چمن پنجم: زردآلو و شفتالو

چمن ششم: دیگر نواحی و محصولات خوراکی

چمن هفتم: درختان و گیاهان دارویی

 

روضه هفدهم: تفریحات و مراسم در باغ‌ها و کوشک‌ها و کاخ‌های تیموری و صفوی

چمن اول: تیموریان

چمن دوم: جشن‌ها و ضیافت‌های صفوی؛ جشن دوازده اسب

چمن سوم: جایگاه و موقعیت اشخاص در تالارهای کاخ چهل‌ستون

چمن چهارم: تالار طویله؛ باغ و کاخ در مراسم تشریفات تاج‌گذاری

چمن پنجم: تزیینات کاخ در مراسم تاج‌گذاری

چمن ششم: چهارباغ و میدان

چمن هفتم: نمایشات میدانی؛ چوگان‌بازی، قپق‌اندازی، جنگ حیوانات، شعبده‌بازی

چمن هشتم: رامشگران و نغمه‌پردازان

چمن نهم: صفویان: آذین‌بندی میدان‌ها و کوشک و باغ‌ها

چمن دهم: چراغان‌کردن کاخ و دریاچه

چمن یازدهم: آئین سپند

چمن دوازدهم: مراسم شکار

 

روضه هجدهم: بررسی کوشک و کاخ و باغ‌های عصر صفوی

تحلیل و بررسی کوشک و کاخ‌ و باغ‌های عصر صفوی

 

ناشر: انتشارات روزنه

سال چاپ: ۱۳۹۶

۵۰۲ صفحه

قیمت: ۳۵۰۰۰ تومان

سایت خرید اینترنتی: http://www.gbook.ir/

[/cbtab][/cbtabs]

 

مطلبی دیگر
دو ماهنامه معمار، شماره ۱۰۷