نام نادر خلیلی کمتر در هم‌نشینی با نام همسر و همکارش مویرا موزر خلیلی[۱] ذکر می‌شود[۲]. با این حال، این زوج معمار در تلاشی مشترک در شکل‌گیری اندیشه‌ها و رویکردهایی قابل تامل در معماری معاصر ایران سهیم بوده‌اند. با توجه به این مسئله که اشارات بسیار اندکی به فعالیت معماران زن به‌طور عام و خصوصاً زنانی که همراه همسر یا شرکای مرد خود به فعالیت مشغول بوده‌اند در منابع تاریخ‌نگارانه‌ی معماری ایران موجود است، اطلاعات این نوشتار نیز عمدتاً بر مبنای شماره‌ی مخصوص زنان و معماری نشریه‌ی هنر و معماری[۳] تنظیم شده است و تنها نگاهی اجمالی و حتی ناقص به بخشی از فعالیت‌های این معمار در ایران خواهد داشت.
مویرا موزر، معمار آمریکایی‌الاصل از کودکی به معماری علاقه‌مند بود و به گفته‌ی خود، آجر ادوات بازی او محسوب می‌شد. این علاقه وی را به حیطه‌ی تحصیلات معماری کشاند. در این راه، موزر تحصیلات معماری خود را در دانشگاه کالیفرنیا نیمه تمام گذاشت، به هامبورگ رفت و از آنجا عازم دانشگاه استانبول شد. بالاخره در سال ۱۹۷۰ دیپلم معماری خود را از دانشگاه ایالتی کایلفرنیا اخذ می‌کند و در همان‌جا به اتفاق همسر خود، نادر خلیلی به فعالیت در عرصه‌‌ی معماری مشغول شد. موزر از سال ۱۹۷۱ همراه با نادر خلیلی به ایران می آید و در سازمان مسکن ایران شروع به فعالیت کرد اما نتیجه‌ی فعالیت و مطالعات وی در این نهاد دولتی بی‌ثمر مانده و چاپ نشد. همین امر باعث شد که موزر ادامه‌ی فعالیت‌های خود را در ایران به روالی دیگر پی بگیرد. این فعالیت‌ها که اعم آن‌ها رویکرد مطالعاتی دارند شامل تألیف کتاب طراحی شهری و زندگی زنان (چاپ سال ۱۹۷۵)، شماره‌ی مخصوص ایران در مجله‌ی هنر و معماری (شماره ۱۸-۱۹) با همکاری نادر خلیلی، شرکت در کنگره‌ی خانه‌های ارزان قیمت در مصر به نمایندگی از ایران، همکاری در تألیف کتاب معماری مدرن ایران (چاپ نشده)، ریاست هیئت تحریریه‌ی کمیته‌ی معماری و فلسفه در سازمان بین‌المللی ساختمان‌های مرتفع، همکاری در طرح ملک‌هر (با همکاری سیحون، خلیلی، ملک‌پور)، و همکاری در طرح مرکز اداری و کافه‌تریای شرکت پلی‌اکریل ایران (با همکاری نادر خلیلی) هستند.
موزر در مقاله‌ی زنان و شهرسازی[۴] به ناکارآمد بودن طرح جامعه‌ی تهران از منظر نادیده‌گرفتن زنان و مادران شاغل در برنامه‌ریزی‌های موجود اشاره می‌کند. موزر در این مقاله تلاش دارد تا زنان را در روند فعالیت‌های فکری جامعه مشارکت دهد. او در این مقاله زنان را در طبقات اجتماعی مختلف اقتصادی بررسی می‌کند، شرایط آن‌ها را می‌سنجد و با تکیه بر «روحیات ایرانی» الگوی سازمان‌دهی جدید را مطرح می‌کند. ریشه‌هایی مشترک میان اندیشه‌های موزر و همسرش، نادر خلیلی قابل بازشناسی است، با این حال مسیری که این دو همکار در ادامه طی کردند، مقاصدی متفاوت را در پی داشت. موزر بعد از ایران راهی هنگ‌کنگ شد و مسیر زندگی حرفه‌ای خود را در آنجا پی‌گیری کرد و تا به امروز با همکاران خود به فعالیت مشغول است. دفتر معماری موزر و همکاران[۵] در پانزده کشور دیگر شعبه دارد و با همراهی نهصد همکار تخصصاً به مطالعه و طراحی در زمینه‌ی معماری فضای کار می‌پردازد.
[divider]پی‌نوشت[/divider]
[۱] Moira Moser Khalili
[۲] هرچند که اتکا به نادر خلیلی برای اشاره به جایگاه فعالیت‌های حرفه‌ای همسرش ضدابزاری برای معرفی این معمار خواهد بود.
[۳]این پرونده در شماره‌ی ۳۶-۳۵، مرداد و آبان ۱۳۵۵چاپ شده است.
[۴] مقاله‌ی مورد نظر خلاصه‌ای است از کتاب موزر خلیلی که در پرونده‌ی زنان و معماری چاپ شده بود.
[۵] برای کسب اطلاعات بیشتر نگاه کنید به وب‌سایت رسمی: mmoser.com
