در روزهای یخبندان و بارش برف که سطوح خیابانها و جادهها لغزنده میشود، نمکپاشی رایجترین راهکار برای آب کردن سطوح یخزده و درنتیجه کاهش خطر تصادف برای خودروها و لیز خوردن برای عابران پیاده است. اما اخیراً تحقیقات نشان دادهاند استفاده از این حجم نمک بهطور سالانه موجب هزینههای اکوسیستمی و زیستمحیطی خطرناکی میشود؛ به همین خاطر متخصصان به دنبال راههای کمخطرتر رفتهاند.
به گزارش آسوشیتدپرس ویکتوریا کلی کارشناس مؤسسه مطالعات اکوسیستم کری در نیویورک میگوید: «اخیراً نگرانیهایی در مورداستفاده از نمک در یخزدایی از معابر برای اکوسیستمها و موجودات زنده به وجود آمده است. ما شاهد افزایش غلظت در دریاچهها و رودخانهها بودهایم. بنابراین دانشمندان به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که برای موجودات زنده در منابع آبی و همچنین کیفیت کل منابع آبی چه اتفاقی افتاده است؟»
کشور کانادا در سال ۲۰۰۴ نمک مورد استفاده در عملیات نمکپاشی را جزو مواد سمی برای محیطزیست طبقهبندی کرد.
استفاده از نمک برای یخزدایی از سطوح لغزندهی خیابانها و پیادهروها ظاهراً از سال ۱۹۴۰ شروع شد و با گسترش شهرها و جادههای برونشهری بر میزان استفاده از آن افزوده شد؛ اما در بسیاری از ایالات آمریکا بهخصوص ایالات شمالی و شمال شرقی که روزهای یخبندان بیشتری دارند مقامات به دنبال راههایی برای استفادهی کمتر و حتی جایگزینی نمک هستند. آنها برای اینکه از نمک کمتری در عملیات نمکپاشی استفاده شود به اقداماتی نظیر مجهز کردن خودروهای نمکپاش به تجهیزاتی که نمک را بهطور بهینهتری پخش میکنند و نیز استفاده از پیشبینیهای هواشناسی برای تشخیص بهترین زمان برای عملیات نمکپاشی دست زدهاند. علاوه بر اینها از محلولهایی که موجب چسبندگی و باقی ماندن نمک بر روی سطوح میشود و مانع از شسته شدن زودهنگام آن میشود هم استفاده میشود.
جایگزینهای مختلفی هم برای جایگزینی کامل یا ترکیب با نمک استفاده شده است. از آب چغندر و ملاس (ضایعات چغندرقند) تا ضایعات آبجو و آبپنیر.
خوردگی نمک هرساله موجب خسارتهای سنگین مالی به زیرساختهای جادهها، پلها و خودروها میشود اما حالا هزینههای زیستمحیطی هم به آن اضافه شده است. شوری و آلودگی به کلر منابع آب زیرزمینی و رودها و دریاچهها مهمترین آسیب استفاده از نمک است. از آنجا کلر حاصل از تجزیه نمک بسیار آسانتر از سدیم جابجا میشود و در سطوح مختلف نفوذ میکند، موجب نگرانی جدیتری میشود. میزان غلظت کلر در بعضی دریاچهها و رودخانههای آمریکا طی ۵۰ سال گذشته ۴ برابر شده است. همچنین تخمین زده میشود بیش از ۴۰ درصد جریانهای آبی شهری در آمریکا به سبب استفاده از نمک برای یخزدایی بسیار بیشتر از حد مجاز کلر داشته باشند. طبق مطالعهای که آکادمی ملی علوم آمریکا انجام داده بیش از ۴۰ درصد ۳۲۷ دریاچهی موردمطالعه دچار شور شدگی بلندمدت شدهاند.
تحقیقی دیگر نشان میدهد شوری آب موجب کم شدن زوپلانکتونها میشود که نقش بسیار مهمی در چرخهی غذایی موجودات دریایی دارند. کاهش تنوع زیستی و رشد گونههای مختلف زیستی از دیگر عوارض جانبی افزایش غلظت نمک در منابع آبی است. درختان و گیاهان اطراف جادههایی که در زمستان در آنها از نمک استفاده میشود به شدت در معرض خشکیدگی قرار دارند.
باوجود مخاطرات گفته شده به نظر نمیرسد جایگزینی نمک با مادهای دیگر به سبب هزینهها در کوتاهمدت ممکن باشد اما میتوان با اقداماتی نظیر مخلوط کردن نمک با مواد مؤثر دیگر و دقت در زمان نمکپاشی عوارض آن را به حداقل رساند. اگر عملیات نمکپاشی قبل از وقوع بارشهای سنگین و یخبندان صورت بگیرد میتواند تا حدودی از یخزدگی جلوگیری کند و عملیات یخزدایی بعدی را هم آسانتر میکند و در مجموع باعث کاهش میزان نمک مصرفی میشود.