پرسش و پاسخی با مؤسس و مدیرعامل spacehive، کریس گورلی
ترجمه: الهه اصدقی
اکنون شرکت‌های بزرگِ فنّاوری، کسب‌وکارهای خانوادگی، جوامع محلی و افراد حقیقی، همگی به‌طور یکسان به شهر به‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به اهدافی بزرگ‌تر می‌نگرند. درک و استفاده‌ی خلاقانه از فضاهای شهری می‌تواند به کسب‌وکارها برای دستیابی بهتر به اهداف و رشد بیشترشان کمک کند. این در حالی است که این موضوع خود به دموکراتیزه کردن فرایندهای شهری و فراهم آوردن امکانی برای شنیدن صدای مردم نیز کمک می‌کند.
در این مصاحبه کریس گورلی مؤسس spacehive، اولین پلتفرم جمع‌آوری مشارکت‌های مالی مردم برای پروژه‌های مدنی در دنیا و یکی از نوآوران درزمینه‌ی شهر در سال ۲۰۱۶، اندیشه‌هایش مبنی بر چگونگی مداخله دادن مشارکت‌های مالی و کوچک مردم در توسعه شهرهایشان و قدرتمند ساختن این نوع از مشارکت را با ما به اشتراک می‌گذارد.
اثرات بالقوه جمع‌آوری کمک‌های مالی کوچک مردم بر پروژه‌های مدنی چیست و چگونه می‌توان مردم را به‌صورت مستقیم برای بهبود شهرهایشان مداخله داد؟
در مورد شهرها فکر کنید. آن‌ها سرشار از ایده، خلاقیت و منابع هستند. دلایل فراوانی وجود دارد که چرا شهروندان و کسب‌وکارهای موجود در شهر خواهان بهبود محیط شهری پیرامون خود هستند. یک زمین‌بازی جدید به معنای مکانی جالب برای کودکان است تا درجایی نزدیک به خانه‌تان به تفریح بپردازند.
ما هنوز به‌صورت سنتی اتکایمان تنها بر روی شهرداری‌ها است تا آن‌ها برای ما خیابان، تجهیزات، فضای سبز و ساختمان‌های جدید بسازند. درواقع هیچ مکانیسمی واقعی نداریم تا مردم عادی، که همان استفاده‌کنندگان نهایی از فضاهای شهری هستند را در کنار هم جمع کند، بستری برای پیشنهاد پروژه‌هایشان باشد و به واقعیت پیوستن ایده‌هایشان در مورد شهر کمک کند.
شهر متعلق به هیچ‌کس و همه‌کس است. ایده‌ی مشارکت‌های مالی مردم برای پروژه‌های مدنی، به دنبال فراهم آوردن راهی ساده برای همه مردم است تا در کنار هم جمع شده و مکان‌های بهتری بسازند.
آنچه ما در طول ۵ سال گذشته در حین طراحی و آزمون spacehive دیدیم این بود که اشتیاق زیادی برای مشارکت عمومی در بهبود وضعیت شهرها وجود دارد و بازیگران قدیمی در این فضا آزادند تا تغییرات بنیادین خود را اعمال کنند. این‌یک فرایند پویا است که پتانسیل قابل‌توجهی برای اصلاح شهرهایمان دارد تا بهتر به نظر آمده و بهتر حس شوند. همچنین می‌تواند فرایند بهبود وضعیت شهرها را به فرایندی دموکراتیک تبدیل کند.
من معتقدم که در طول سال‌های آینده منطق ساده این مدل باعث می‌شود رویکرد مشارکتی جایگزین مدل‌های موجود بالا به پایین شود. به نظرم وقتی این امر محقق شود شاهد مکان‌هایی سرزنده، متنوع و منعکس‌کننده‌ی فرهنگ‌های محلی خواهیم بود که از جوامع محلی قوی حمایت می‌کنند. جوامعی که حسی قوی نسبت به مالکیت محیط پیرامونشان دارند و اقتصادهای محلی پویایی ایجاد می‌کنند.
برای شهروندان مشارکت‌کننده در این‌گونه کمپین‌ها این فرایند چگونه انجام می‌شود؟
در spacehive مردم با یک ایده وارد می‌شوند و آن را بر روی پلتفرم سایت پست می‌کنند. سپس این ایده توسط متخصصین ازلحاظ عملیاتی بودن موردبررسی قرار می‌گیرد. پس‌ازاین مرحله مردم می‌توانند نسبت به جذب تعهدات و سرمایه از همسایه‌ها، دوستان، کسب‌وکارهای کوچک، برندهای بزرگ و معتبر، منابع شهری و دولتی اقدام کنند. به‌عنوان یک پشتیبان شما می‌توانید نسبت به هر چیزی از دو یورو گرفته تا ۵۰ هزار یورو تعهد دهید و مطمئن باشید تنها اگر پروژه با موفقیت تأمین مالی شود این از شما گرفته خواهد شد. زمانی که یک ایده تأمین مالی شد مدیر تحویل پروژه مسئول انجام آن پروژه خواهد بود که گاهی اوقات از طرف مسئولان شهری نیز حمایت می‌شود. پس از انجام این پروژه تمام جامعه محلی می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند. ما تأثیر پروژه‌ها را نیز پایش می‌کنیم و داده‌های آن را با پشتیبانان آن پروژه در میان می‌گذاریم. بنابراین آن‌ها می‌توانند تغییراتی که پروژه‌شان ایجاد کرده را ببیند.
اثرات اجتماعی ناشی از مشارکت مالی مردم در پروژه‌های مدنی چیست؟
پروژه‌ها خود بازه وسیعی از اثرات محیطی ایجاد می‌کنند: ایجاد فضای سبز، بازسازی ساختمان‌ها، ساخت فضاهای عمومی جدید، پرورش گیاهان، مرمت میراث، ساخت فضاها و تجهیزات جدید برای بازی، ورزش و…. میلیون‌ها نفر از مردم از این پروژه‌ها بهره می‌برند اما این پروژه‌ها بر روی سازندگانشان نیز اثراتی دارد. مدیریت یک کمپین مشارکت مالی به گردانندگان آن بازه‌ی متنوعی از مهارت‌ها را می‌دهد. از بازاریابی و مدیریت پروژه گرفته تا بودجه‌بندی. ما مردمی را دیده‌ایم که پس از انجام پروژه‌های spacehive تبدیل به رهبرانی واقعی در جوامع محلی‌شان شده‌اند.
پروژه‌ها بر روی جوامع محلی نیز اثرگذارند. جوامعی که پروژه‌ها در بستر آن‌ها اتفاق افتاده است مدعی هستند که نسبت به محیط زندگی‌شان افتخار بیشتری می‌کنند. اقتصاد محله نیز از افزایش رفت‌وآمدهای پیاده به محله و افزایش اقبال عمومی نسبت به آن مکان منتفع خواهد شد. در این میان مردم نیز به خاطر انجام این تغییرات به‌صورت محلی احساس قدرت بیشتری خواهند داشت.
ما تمام این اثرات را در spacehive پایش می‌کنیم هرچند گزارش‌هایی بسیار جالب‌توجه نیز در این زمینه منتشرشده است.
همان‌طور که شهرهایی نظیر لندن رشد می‌کنند، آیا کمپین‌های مشارکتی مالی شهروندان در پروژه‌های مدنی می‌تواند اعتماد عمومی نسبت به مؤسسات وابسته به شهرداری را احیا نماید؟
ناامیدی رو به رشدی در فرایندهای دموکراتیک در غرب به وجود آمده است. در یک سطح محلی و در رابطه با برنامه‌ریزی مردم احساس می‌کنند راه معناداری برای مشارکت در مباحث در رابطه بااینکه مکان‌ها باید چگونه باشند، ندارند.
مشاوره عمومی، ملاقات عمومی در تالار شهر، درخواست‌ها، انتخابات شوراها و … مکانیسم‌هایی نیستند که کاملاً موردپسند مردم باشد و شما به‌عنوان یک شهروند تنها می‌توانید نسبت به یکسری از پیشنهادها واکنش نشان دهید. باید بدانید که راه‌هایی موردپسند شهروندان است که ملموس، معنادار و لذت‌بخش باشد تا به‌وسیله آن‌ها محله‌ی خود را شکل دهند. جایی که نتایج فعالیت‌های خود را به‌خوبی مشاهده کنند.
مشارکت‌های مالی کوچک در پروژه‌های مدنیِ تعریف‌شده توسط خود مردم، تمام این نیاز را برآورده می‌سازد: شما نسبت به موضوعی متعهد می‌شوید، آن را انجام می‌دهید و از آن لذت می‌برید. من معتقد نیستم که این موضوع راهکاری بی‌نظیر و نوشدارویی برای تمام مشکلات است اما در سطح محلی این پتانسیل را دارد تا استانداردی جدید از مداخلات دموکراتیک و مشارکتی ارائه دهد، جایی که تغییرات توسط کمک‌های شهروندان هدایت‌شده و توسط مسئولین شهری و سایر ذینفعان حمایت می‌شود. بسیاری از شوراهایی که ما با آن‌ها کار می‌کنیم به درک صحیحی از این نوع مشارکت‌ها رسیده‌اند و به آن‌ها به چشم یک موضوع مفید و هیجان‌انگیز می‌نگرند. من فکر می‌کنم این یکی از دلایلی است که spacehive توجهات زیادی را به خود جلب نموده و از طرف سیاستمدارانی نظیر نخست‌وزیر انگلستان خانم ترزا می موردتقدیر قرارگرفته است.
آیا ذینفعان موجود نظیر شهرداران، توسعه‌دهندگان و برنامه‌ریزان از این نوع مشارکت مدنی استقبال می‌کنند؟ این نوع از مشارکت مدنی چه ارزش‌هایی را اضافه می‌کند و حلال چه مشکلاتی است؟
این‌یک بازی برد_برد برای شهرداران، توسعه‌دهندگان و برنامه‌ریزان است. مشارکت‌های مالی کوچک مدنی مردم ایجادکننده یک فضای خنثی و بی‌طرف است که ایده‌های جدید و شاخص برای مکان‌ها را به‌طور مستقیم در جوامعی که از این ایده‌ها منتفع می‌شوند، قبل از هرگونه جابجایی پول و سرمایه، مورد ارزیابی و بازاریابی قرار می‌دهد. همچنین باعث می‌شود انجام پروژه‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر شود (چراکه هر پوندی که شهرداری خرج می‌کند، به‌عنوان‌مثال، به‌طور میانگین ۲۵۰ درصد ارزش و قدرت بیشتری خواهد یافت. این موضوع ازنظر سیاسی و فرهنگی نیز جالب‌توجه است). علاوه بر این‌ها موجب بروز خلاقیت، صمیمیت و هیجان می‌شود که می‌توان آن‌ها را پرورش داد و هدایت کرد. در انتها شما می‌بینید که مردم پرانرژی می‌خواهند بخشی از پروژه شما باشند، خواه شما سیاستمدار، یک برند معتبر یا یک توسعه‌دهنده املاک باشید.
جالب‌ترین مثال‌ها از این نوع پروژه‌های مشارکتی چیست؟
یک مثال قابل‌توجه خط آهن زغال‌سنگ پکهام (peckham coal line) است. یک ایده‌ی واقعاً تخیلی که توسط زوجی از مردم محلی که در پکهام در جنوب لندن زندگی می‌کنند، ارائه شد. آن‌ها خط آهن متروکی را دیدند که بین دو خیابان مرتفع قرار داشت و از قلب یک محله با ساختمان‌های متراکم می‌گذشت. آن‌ها این‌گونه با خود فکر کردند «جالب نیست اگر این خط آهن یک پارک بود که از میان پشت‌بام‌ها می‌گذشت؟»
این گروه محلی مطالعات امکان‌سنجی این پروژه را با مبلغ ۷۶ هزار پوند بر روی spacehive قراردادند و این پروژه با اقبال عمومی مواجه شد. آن‌ها صدها تعهد و قول قابل‌اتکا از مردم و کسب‌وکارهای محلی دریافت کردند. همه علاقه‌مند بودند تا وقتشان را برای کمک به آن‌ها در اختیار آن‌ها قرار دهند. رسانه‌های محلی از این موضوع هیجان‌زده بودند. آن‌ها درنهایت تعهدات قابل‌توجهی از شورای محلی و شهردار لندن دریافت کردند؛ بنابراین ترکیبی فوق‌العاده از کمک‌کنندگان در پاسخ به یک ایده خوب، به‌سرعت در کنار هم جمع شد. اکنون این پروژه در حال تبدیل‌شدن به واقعیت است.
آنچه شما دیدید یک زوج از مردم عادی بود که فرصتی پیدا کردند تا برای منطقه محل سکونتشان کاری انجام دهند. با این کار هم کیفیت زندگی مردم بهبودیافته و هم اقتصاد محلی ارتقا می‌یابد. وقتی‌که جامعه محلی به این ایده با کمک‌های مالی کوچکشان رأی دادند، کسب‌وکارها و مقامات محلی نیز با کمک‌های بزرگ و چشمگیر خود به این پروژه کمک کردند.
برای من این امر نشان‌دهنده‌ی آن است که چگونه مشارکت‌های مالی کوچک می‌تواند گشایشی برای ایده‌های هیجان‌انگیز باشد و به آن‌ها برای به حقیقت پیوستن کمکی مؤثر کند. این موضوع همانند فراهم آوردن سرمایه اولیه یک استارت آپ با موضوع مکان‌های محلی است.
بیشتر شما با این موضوع موافقید که شخصیت و سرزندگی محلی جزو عوامل اصلی در تعریف جوامع محلی سالم و موفق است.
بزرگ‌ترین موانع برای تبدیل‌شدن مشارکت‌های مالی کوچک مردم به ابزاری رایج برای تقویت فضاهای مدنی و توسعه محلات را چه می‌دانید؟ خطرات مرتبط با این امر چیست؟
طراحی ابزارهای دیجیتال برای حمایت و پشتیبانی از مشارکت‌های مالی کوچک مردم چالش‌های زیادی ایجاد می‌کند. همچنین نه متقاعد کردن شهردار برای تعهد دادن در کنار سایر شهروندان (به دلایل مختلفی) آسان است و نه تعیین اینکه ایده‌های شهروندان قابل‌اعتماد است یا خیر. هیچ رابط برنامه‌نویسی (API) وجود ندارد که با فراخوانی آن به چک کردن مناسب بودن یک پروژه مدنی بپردازد. در spacehive ما به راه‌حل‌هایی دست‌یافته‌ایم که پاسخگوی بیشتر این چالش‌هاست و این امر با همکاری صمیمانه و نزدیک همکاران فوق‌العاده‌مان تحقق‌یافته است؛ اما برای تبدیل‌شدن این روش به امری رایج و معمول در جوامع محلی چالش‌های بسیار زیادی وجود دارد که باید بر آن‌ها غلبه نمود.
من معتقدم این مسئله باگذشت زمان مرتفع خواهد شد. در حال حاضر ۱۰% شهرداری‌ها در انگلستان از تأمین مالی پروژه‌های مدنی با استفاده از مشارکت مردم استقبال کرده‌اند و هرماه به تعداد این شهرداری‌ها افزوده می‌شود. روزبه‌روز بر حمایت برندها و توسعه‌دهندگان از این پروژه‌ها بیشتر می‌شود. ما باهم در حال برداشتن گام‌های بلندی به سمت دموکراتیزه کردن روند بهبود وضعیت شهرها هستیم و فکر می‌کنم این فرایند با افزایش درک مزایایش، طی ماه‌ها و سال‌های آتی شتاب بیشتری بگیرد.
منبع: [button color=”green” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”https://newcities.org/perspectives-how-ordinary-people-are-crowdfunding-our-cities/”]Newcities[/button]
