نویسنده: مجید ابراهیمی‌پور | پژوهشگر شهری
طرح توسعه دانشگاه تهران زخم‌های چندین ساله نظام برنامه‌ریزی شهری کشور را باز کرد.
برنامه‌ریزی از بالا، مصوبات بدون پشتوانه مطالعاتی، طرح‌های فرمایشی، نادیده گرفتن ساکنان محدوده طرح، رانتی و انحصاری شدن نظام تخصیص منابع، آلوده شدن نهادها و افراد بنام معمار و شهرساز در طرح‌های تولیدکننده رانت و نظایر آن، ازجمله زخم‌هایی است که در تمام طرح‌های شهری وجود داشته اما همه در برابر آن سکوت کرده‌اند.
جامعه معماران و شهرسازان چنان از نتایج طرح توسعه دانشگاه انگشت‌به‌دهان مانده‌اند که گویا نمی‌دانستند فجایعی بدتر از این در طرح‌های توسعه شهری کشور در حال وقوع است.
این‌که جامعه شهرسازان و معماران نسبت به طرح توسعه دانشگاه تهران اعتراض دارند، بسیار امیدبخش است اما این اعتراض سویه سیاه و نگران‌کننده‌ای دارد: چرا آن‌ها به سایر طرح‌های شهری اعتراضی نداشتند که همین مسائل در آن‌ها وجود داشته و دارد.
زخم‌هایی که در تمام پروژه‌های شهری وجود داشت: از طرح میدان امام حسین تا دوطبقه شدن بزرگراه صدر و دریاچه چیتگر و تا سیاست‌های نوسازی بافت‌های به‌اصطلاح فرسوده؛ اما جامعه معماران و شهرسازان اعتراضی جمعی به آن‌ها نداشتند و امروز این مسائل دامن فضایی را به آتش کشیده است که معماران و شهرسازان حسی «نوستالژیک» به آن دارند یعنی دانشگاه تهران…
دیگر زمان آن فرارسیده که انگشت اتهام را از انفعال جامعه به سمت انفعال خودمان یعنی نهادها و افراد متخصص شهری نشانه برویم تا با نقد خود و واسازی دستگاه فکری فردی و نهادی، بتوانیم خودِ نظام برنامه‌ریزی شهری را به‌عنوان موضوعی برای سیاست‌ورزی و کنشگری جمعی تعریف نماییم.
نظام برنامه‌ریزی شهری که از سر تا پا، چه در تخصیص منابع چه در نحوه استفاده از منابع، آلوده نیروها و روابطی است که صرفاً همه‌چیز را به ابزاری برای بازتولید رانت شهری تبدیل می‌کنند و از طریق ادبیات پرطمطراقی مانند «شهر دانش»، «دانشگاه کارآفرین»، «بازآفرینی شهری»، «شرکت دانش‌بنیان»، «سبز»، «پایدار»، «هوشمند» و نظایر آن به دنبال مشروعیت‌بخشی به بازتولید رانت شهری است.
طرح توسعه دانشگاه تهران، همه ما را از خوابی چندین ساله بیدار کرد و نشان داد که انفعال نهادها و افراد متخصص شهری در تمامی حوزه‌ها، فرهنگ برنامه‌ریزی شهری کشور را به چه بیراهه هزار خمی برده است.
منبع: [button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”https://t.me/criticalurbanthinking”]خوانش انتقادی شهر[/button]
