دبیر پرونده: ارشیا اقبالی/ معمار
مرگ زاها* حدید ۶۵ ساله در روز ۳۱مارس۲۰۱۶، در اثر حمله ی قلبی اتفاقی غیر منتظره بود. حدید بدون شک یکی از مشهورترین، پرکارترین و جنجالی‌ترین معماران جهان بود. سالگرد مرگ او بار دیگر بحث‌ها پیرامون او و معماریش را داغ‌تر کرد. این پرونده نه در مدح حدید و نه در نکوهش اوست؛ بلکه تلاش می کند تا با نگاهی پژوهشگرانه و با طرح کردن نقطه نظرات متفاوت، تصویری جامع و بدیع از او ارائه کند. در خلال مطالب پرونده، مروری بر آثار و زندگی حدید می خوانید؛ با نگاهی تحلیلی به سراغ نقدهایی که به او وارد شده و طرح‌هایش برای تهران می‌رویم؛ مروری نقادانه را بر جایگاه حدید در معماری امروز و آینده‌ی معماری پس از او خواهید خواند؛ با ریشه‌های زبان معماری او و ارتباطش با سوپرماتیسم آشنا می‌شوید؛ برداشت‌هایی نو از زیبایی‌شناسی او ارائه می‌کنیم و یادداشت‌هایی از معماران سرشناس درباره‌ی زها حدید می‌خوانید که روایتی دست اول از او ارائه می‌کنند.
[divider]رفوکردن فضــا [/divider]
نویسنده: آندرس روبی/ منتقد معماری
مترجم: زهرا رژدام
آثار زها حدید امروزه به خاطر ظرفیت گیج‌کننده برای خلق سازه‌های شاخصی که به‌هرحال توجه جهانی را به جسارت فرمی‌شان جلب می‌کنند، شناخته و تحسین می‌شوند. درحالی‌که می‌توانیم رویکرد او را به خاطر قدرت و توانایی هنری‌اش درک کنیم، کار او به نتایج قابل پیش‌بینی رسیده است: بیان جسور تندیس‌گون که حضور خود را درون یک چشم‌انداز، بُت می‌کند، که به‌ندرت چیزی به اطرافش می‌بخشد.
[divider]زاهــابودن از نگاه برنارد چومی؛ سـیاره‌ای بر مدار خویش[/divider]
نویسنده: برنارد چومی/ معمار و نظریه پرداز
مترجم: نیما قدرتی
در یک سخنرانی در دانشگاه کلمبیا در اوایل دهه‌ی گذشته، دانشجویی از زها حدید پرسید که اکنون که تبدیل به یک «برند» شده است، طراحیْ آسان‌تر است یا دشوارتر؟ و او، بدون مکث، پاسخ داد «بسیار دشوارتر». این سوال، و نیز پاسخ آن، هر دو سرنخ‌هایی از مخمصه‌ی بزرگی هستند که تمام چهره‌های اصلی معماری در طول تاریخ درگیر آن بوده‌اند. آیا زاها یکه، تک و بی‌عوض، یا حتی شاید چهره‌ای تراژیک است؟ یا برعکس، بخشی از روح زمانه و چهره‌ی آن است، یا مُدسازی بی‌باک و پیام‌‌آور آینده؟
[divider]برداشت‌هایی از مرکز حیدر علی‌اف در باکو؛ تقلب شــگفت‌‌آور[/divider]
نویسنده: ولادیمیر بلوگوفسکی/ خبرنگار بخش آمریکای مجله‌ی معماریِ SPEECH
مترجم: نیما قدرتی
هیچ‌یک از تحسین‌کنندگان و منتقدان آثار زها حدید نمی‌توانند منکر تاثیر عمیق و گسترده‌ی او بر مسیر آینده‌ی معماری باشند. نظریه‌های روش او در تمام مدارس طراحی دنیا آزموده شده‌اند و کار او صنعت ساختمان را به سوی مهارت فنی و کمال هدایت کرده است.
[divider]زیبایی‌شـــناسی حدید از منظر جاناتان بل؛ یک ذهنِ نابِ مجسـمه‌ساز[/divider]
نویسنده: جاناتان بل/نویسنده‌ی مطبوعاتی و مشاور طراحی
مترجم: زهرا رژدام
هم‌اکنون دفتر معماری زها حدید بیش از ۴۰۰ کارمند دارد و به پیچیدگی طراحی‌های کامپیوتری‌اش معروف است. اما بنیانگذار آن همیشه با دست طراحی کرده است. منتقد معماری، جاناتان بل، به درک استثنایی فهم فرم هنری حدید می‌پردازد که وی را به یک هنرمند در میان معماران بدل کرده است.
متن کامل این نوشته
[divider]مرکز مدیریت موزه میراث شهری در درعیه عربستان سعودی اثر دفتر طراحی زاها حدید[/divider]
این مرکز به‌عنوان دفتر مرکزی موزه میراث و یک موسسه‌ی آموزشی به‌منظور حفظ تاریخی بناهای میراث جهانی یونسکو در «درعیه» و اطراف آن یعنی دره وادی حنیفه طراحی شده است. این پروژه ۸۷۸۰ متری دارای نمایشگاه دائمی، گالری، کتابخانه، سالن کنفرانس و فضاهای آموزشی برای تمام گروه‌های سنی و همچنین به‌عنوان یک‌نهاد علمی برای پژوهش‌های میدانی و مستندسازی و پژوهش در سایت‌های متعدد باستانی درعیه در نظر گرفته‌شده است.
متن کامل این نوشته
[divider]الگوهای پنج‌گانه در زبان معماری زاها حدید؛ پرسپکتیو کاذب[/divider]
نویسنده: محسن اکبرزاده/ دبیر سرویس «معماری معاصر»
در حالی که منتقدین همواره در تحلیل آثار معمارانی چون حدید دست به دامان قرائت‌های فلسفی از متفکرینی چون دلوز می‌شوند، عمل معماریانه معمار در بازروایی اندیشه به کالبد مغفول می‌ماند. عملی که شاید حتی در پیش خود فلسفه‌بافی نداشته باشد بلکه حاصل اکتشاف معمار از رفتار فضا باشد. تحلیل حاضر جست‌وجوی الگوهای زبان معماری زها حدید است که به او امکان قرائتی منحصر به فرد از فضا را داده است. جست‌وجویی که نتایج آن نشان می‌دهد معماری‌کردن حدید چیزی عمیق‌تر از نرم کردن خطوط و بازی‌های فرمی است که مریدان او سعی در تکرار آن دارند.
[divider]فرمول‌های موفقیت دفتر معماری زاها حدید؛ سـازه‌های محاسبه شده[/divider]
نویسنده: گرگ لین، معمار و مخترع
مترجم: نیما قدرتی
ساده‌انگارانه است اگر موفقیت‌های دفتر زاها را نتیجه‌ی مهارت او در اشکال، جذبه و تهور او بدانیم؛ این توضیحاتی است که بیشتر درباره‌ی موفقیت‌های شخصی‌های او شنیده می‌شود. با این حال، همانند فرانک گری، او نیز به میزان زیادی در فناوری سرمایه‌گذاری کرده است و سهم او در معماری را می‌توان در اصل در زمینه‌های فنی و اقتصادی دانست و نه در زمینه‌ی اشکال و نظریه‌های فرم.
[divider]پی نوشت[/divider]
تمامی مطالب مرتبط با پرونده‌ی سالگرد خاموشی زاها از فصلنامه‌ی تخصصی معماری و شهرسازی، همشهری معماری با اخذ مجور از مسئولان مربوطه گردآوری شده‌اند.
*گرچه املای صحیح نام این معمار «زها حدید» است، عموما به اشتباه «زاها حدید» نوشته و خوانده می‌شود. بنابراین به‌دلیل اینکه مخاطبین جست‌وجوگر نیز عموما با همین اشتباه متواتر به دنبال این معمار می‌گردند، به ناچار در متن از این غلط مصطلح پیروی کرده‌ایم.