نویسنده: لوسی وانگ/ خبرنگار محیط زیست
مترجم: محمدصادق یوسف‌زاده/ دبیر سرویس «آمایش سرزمین»
واحه‌ای از فن‌آوری‌های پاک در مکانی خلاف انتظار- بیابان نجیو– شکوفا شده است. این بیابان که در کیبوتز اسرائیلی کتورا در شمال دریای سرخ واقع‌شده، محل قرارگیری روستایی خارج از شبکه انرژی است که حالا به مکانی برای ارائه راه‌حل‌های انقلابی درزمینه‌ی فناوری‌های پاک و بهبود وضع زندگی مردمانی که به شبکه‌های ملی انرژی دسترسی ندارند، بدل شده است. مسکن‌سازی سریع‌الاحداث، سیستم‌های انرژی تجدید پذیر ارزان‌قیمت و فن‌آوری‌های تجربی که در این کارخانه‌ی ایده‌ها به اجرا گذاشته‌شده، فردایی سبز‌تر را نوید می‌دهد.
هم‌زمان با روند کاهشی قیمت انرژی خورشیدی، دسترسی به فن‌آوری‌های خارج از شبکه در سال‌های اخیر بهبود قابل‌توجهی پیداکرده و تحقیق و توسعه در این مسیر پیوسته در حال پیشروی است؛ اما برای میلیون‌ها انسانی که در کشورهای درحال‌توسعه و اقتصاد‌های نوظهور هنوز به شبکه‌های ملی آب و انرژی دسترسی ندارند، دستاوردهای پژوهشی با نیازها همخوانی ندارد. به همین دلیل سازمان غیرانتفاعی آراوا با همکاری شرکت الیات-الیوت روستای نمونه‌ی خارج از شبکه‌ای را در ۲۰۱۴ احداث کردند. بیابانی نسبتاً دورافتاده و داغ ازهرجهت برای آزمایش فن‌آوری‌هایی که برای مناطق صعب‌العبور و توسعه‌نیافته در سرتاسر جهان طراحی‌شده‌اند، مناسب به نظر می‌رسد.
زندگی در مناطق خارج از شبکه تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی و سلامت انسان‌ها دارد و برجسته‌ترین شاخص در بی‌عدالتی جهانی در توزیع منابع به شمار می‌رود. در بسیاری از این مناطق اساساً هیچ امیدی وجود ندارد که در آینده هم شبکه معمول آب و انرژی به این مناطق برسد، نتیجتاً لازم است راهبردها و ابزار اختصاصی برای مناطق خارج از شبکه به کار گرفته شود. مجریان طرح با جوامع محلی در ارتباط مستقیم هستند تا زیست پذیری و پایداری فناوری‌های خارج از شبکه را بیازمایند. افراد، شرکت‌ها و دولت‌های متعدد از سرتاسر جهان به این روستای نمونه می‌آیند تا از تجارب این روستا استفاده کنند.
محصولات و فن‌آوری‌هایی که در این روستا به نمایش گذاشته شدند در ۴ دسته قرار دارند: ساختمان‌سازی، انرژی، آب و غذا. در حال حاضر ۳ نمونه ساختمان در روستا وجود دارد: خانه‌ی روستایی، ساختار شهری و گنبد کیسه‌ای که در هرکدام از این ساختمانها فناوری یا محصولات خارج شبکه‌ای متفاوتی به‌کاررفته است ازجمله آب‌شیرین‌کن‌های خورشیدی. قرار است بناهای بیشتری در آینده در این روستا ساخته شود. همه‌ی ساختمانها بر اساس ساختمان‌های از قبل موجودی که در اجتماعات محلی وجود دارد ساخته‌شده و ویژگی ارزان‌قیمت بودن و استفاده از مواد و مصالح محلی در آن‌ها رعایت شده است. نوآوری‌ها بر اساس اصل اجرای آسان در انواع ساختمانها ارائه‌شده‌اند مانند اجاق‌های خورشیدی یا سیستم بیوگاز برای جایگزینی سوخت در پخت‌وپز و گرمایش به‌منظور کاهش آلودگی‌‌ها، خطر آسم و نفس‌تنگی و صعوبت جمع‌آوری هیزم برای سوخت.
خانه‌ی روستایی
خانه‌ی روستایی که با الهام از منازل روستایی در مناطق درحال‌توسعه طراحی‌شده، ساختمانی گرد است با سقفی کاه‌گلی. ساختمانی ساده از ترکیب گیاه، زمین و سنگ که ساختش آسان و ارزان است. گرچه ساختار سنتی روستایی برای فراهم آوردن سرپناه کافی است اما طراحان این خانه سعی کرده‌اند با اضافه کردن گنبدی پاگودا شکل در بالای سقف، امکان ورود نور بیشتر و تهویه هوای داغ یا دود را تسهیل کنند. بطری‌های پلاستیکی که با آب خالص و سفیدکننده پرشده‌اند در سقف کاه‌گلی تعبیه‌شده‌اند تا به‌عنوان لامپ‌هایی ابتدایی نوری در حد ۴۰ یا حتی ۶۰ وات را به درون خانه منتقل کنند. پنل‌های خورشیدی درجایی قرارگرفته‌اند که مانع ورود نور طبیعی به درون خانه نشوند. یک سیستم بیوگاز که «هوم‌بیوگاز» نامیده می‌شود در خارج از خانه قرارگرفته تا زباله‌هایی خانگی را به انرژی و کود طبیعی تبدیل کند.
ساختار شهری
ساختار شهری، بزرگ‌ترین نوع ساختمان از میان سه نمونه ساختمان روستای نمونه است که بر اساس ساختمان‌هایی که در سکونتگاه‌های غیررسمی دیده می‌شود بناشده است. این بناهای عمومی جعبه‌وار که به‌آسانی و ارزانی ساخته می‌شوند می‌توانند برای گستره‌ی متنوعی از نیازها ازجمله مدرسه به کار روند. ساختار شهری از تخته چندلا ساخته‌شده، متریالی ارزان و در دسترس اما طراحان با اضافه کردن یک لایه عایق از پشم خام گوسفند آن را بهبود داده‌اند. تهویه نیز با بکار بردن دو لایه سقف بهبودیافته است. سقف اول از برگ‌های نخل است که اجازه می‌دهد تهویه طبیعی و سرمایش طبیعی اتفاق بیفتد و سقف فلزی بالایی ساختمان را از باران محافظت می‌کند. در حیات خلوت صفحه‌ای خورشیدی قابل تنظیمی قرار داده‌شده که به سیستم نظارت داخلی متصل است و کاربران می‌توانند محل آن را برای بهره بردن از حداکثر انرژی خورشیدی تغییر دهند. در قسمت پشتی بنا هم اجاقی خورشیدی قرارگرفته با جذب انرژی خورشیدی حرارت لازم را برای پخت‌وپز و آب گرم فراهم می‌کند.
گنبد کیسه‌ای
گنبد کیسه‌ای بر اساس روش‌هایی که معمار ایرانی‌الاصل نادر خلیلی در دهه ۱۹۸۰ میلادی توسعه داد ساخته‌شده است. این بنای ارزان با استفاده از کیسه‌های پر از خاک که «کیسه‌ی خاک» نامیده می‌شوند ساخته می‌شود تا هم بنا به لحاظ تبادلات دمایی در تعادل باشد هم نیازی به فونداسیون عمیق نباشد. ازآنجاکه سقف به‌عنوان بخشی از گنبد ساخته می‌شود نیازی نیست سازندگان از ستون یا سیستم پشتیبان اضافی استفاده کنند. طراحان به‌منظور بهبود عایق گذاری، کیسه‌های زمین را از دو لایه ساخته‌اند: لایه‌ی توده‌ی حرارتی که از کیسه‌های فشرده‌ی خاک تشکیل‌شده و لایه عایق بیرونی که از کاه‌گل ساخته‌شده است.
روستای نمونه خارج از شبکه، گامی اساسی در مرتبط ساختن فاز تحقیق و توسعه با اجرا در کشورهای درحال‌توسعه است. این آزمون عملی استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ‌تر را تشویق می‌کند تا ایده‌های جدید خود را به محک تجربه بگذارند و به آن‌ها فضایی می‌دهد تا بتوانند محصولات خود را در معرض بازدید سرمایه‌گذاران، دانشگاهیان و سایر مبتکران قرار دهند. این روستای الهام‌بخش پنهان دورافتاده در بیابان، بخشی از هدف بزرگ‌تر است که می‌خواهد از طریق بهبود کیفیت زندگی برای میلیون‌ها انسانی که در خارج از شبکه زندگی می‌کنند با تجمیع راهکارهای فناورانه پاک با فقر جهانی مبارزه کند.
منبع: [button color=”green” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”http://inhabitat.com/off-grid-village-with-game-changing-green-solutions-blooms-in-the-middle-east/off-grid-demonstration-village-in-israel-17/”]inhabitat[/button]
