نویسنده: اِما برایس/ پژوهشگر محیط زیست
یک بررسی پژوهشی جدید هشدار می‌دهد که آینده محصولات کشاورزی در جهان، نه‌تنها از جانب تغییرات آب و هوایی تهدید می‌شود، بلکه به دلیل رشد شدید شهرها دچار محدودیت شدید است. گمان می‌رود که تا سال ٢٠٣٠ فضای شهری به سه برابر اندازه کنونی برسد، رخدادی که به مفهوم کاهش اراضی کشاورزی حاصلخیز اطراف شهرهای کنونی است. تقریباً ۶٠٪ از زمین‌های حاصلخیز دنیا در حومه شهرها واقع‌شده‌اند و این‌یک نکته نگران‌کننده است. فلیکس کرویتزیگ از بنیاد تحقیقاتی اقلیمی Mercator در برلین و مدیر گروه این بررسی پژوهشی می‌گوید: «ما انتظار داریم که زمین‌های حومه شهر حاصلخیزتر از دیگر مناطق باشند و ازاین‌رو تمایل داریم آنجا ساکن شویم که بتوانیم به کشاورزی بپردازیم؛ اما نسبت به اهمیت این واقعیت بی‌اعتنا هستیم.» بنا بر محاسبات در گزارش نامبرده مقدار زمین‌های کشاورزی ازدست‌رفته موجب کاهش ٣ تا ۴٪ از محصولات کشاورزی دنیا می‌شوند. این رقم شاید در نگاه اول بزرگ نباشد، اما در مقیاس‌های محلی تصویر دیگری نشان می‌دهد. در کشورهای دنیا با محصولات متفاوت، تأثیر این کاهش متغیر است و شدیدتر جلوه می‌کند. به‌ویژه در آفریقا و آسیا که بنا به این بررسی پژوهشی درمجموع ٨٠٪ از زمین‌های کشاورزی ازدست‌رفته به دلیل توسعه شهرنشینی در آنجا را شامل می‌شوند. رشد شهرها کشاورزان را با واقعیت‌های سخت‌تری روبرو می‌کند. نقاطی مانند مصر، نیجریه، کشورهای پیرامون دریاچه ویکتوریا در شرق آفریقا و شرق چین (که به‌تنهایی ١/۴ از زمین‌های کشاورزی را احتمالاً از دست می‌دهد) بنا بر محاسبات، در بدترین شرایط قرار دارند.
نگرانی اصلی در ارتباط با مفقود شدن زمین‌های حاصلخیز تأثیر آن بر محصولات مهمی مانند ذرت، برنج، سویا و گندم است که پایه‌های امنیت غذایی دنیا به شمار می‌روند. بسیاری از آن‌ها در مناطقی وجود دارند که در طول سال‌های آینده شهرنشینی در آنجا گسترش پیدا خواهد کرد. کرویتزیگ می‌گوید: «شهرنشینی در نیجریه ١٧٪ از تولید گندم و ١٢٪ از تولید ذرت را مانع خواهد شد. مصر بیش از ۴٠٪ از گندم و ۶٠٪ از ذرت خود را از دست خواهد داد.» در کل قاره آفریقا از دست رفتن گندم به ٢۶٪ خواهد رسید. برنج، بنا بر پیش‌بینی‌ها، با کاهش ٩ درصدی در جهان، بیش از دیگر محصولات از بین می‌رود، و آسیا که بزرگ‌ترین توده برنج را پرورش می‌دهد، بیشتر از نقاط دیگر رنج خواهد برد. کرویتزیگ اضافه می‌کند که می‌توان تا حدی این از دست دادن‌ها را از طریق گسترش کشاورزی جبران کرد؛ اما این چیزی نیست که در همه نقاط دنیا امکان‌پذیر باشد: در بسیاری از مناطق به دلیل ناتوانی تطبیق آن‌ها با گسترش شهری، زمین‌های حاصلخیز بسیار محدود شده‌اند. برای مثال در آسیای جنوبی نمی‌توان به‌سادگی زمین‌های کشاورزی را هرکجا گسترش داد، زیرا مناطق حاصلخیز در حال پایان یافتن هستند. در هندوستان، گسترش کشاورزی به این معناست که از مناطقی مانند تالاب‌ها استفاده شود که خود یک حائل مهم در برابر سیل و بالا آمدن سطح آب‌ها محسوب می‌شوند؛ و در شمال آفریقا، وخیم‌تر شدن شرایط به دلیل تغییرات جوی، زمین‌های مناسب موجود برای کشاورزی را کمتر می‌کند.
کرویتزیگ تأثیرات حساس‌تری در این میان برای امنیت غذایی مشاهده می کند-مانند میلیون‌ها کشاورزی‌های کوچک که با بزرگ‌ترشان شهرها به حاشیه کشیده می‌شوند و از بین می‌روند. این کشاورزی‌ها در کشورهای در حال رشد بخش اعظم خوراک را تولید می‌کنند- و ازاین‌رو ابزاری برای امنیت خوراک جهانی هستند. با تبدیل زمین‌های حاصلخیز در حومه شهرها، صاحبان آن‌ها این زمین‌ها را از دست می‌دهند. کلان‌شهرهای در حال رشد به‌مرور به کشاورزی صنعتی محتاج‌تر می‌شوند و سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای جایگزین محصولات خوراکی محلی.
کرویتزیگ با مشاهده این «نقشه غذایی آینده » معتقد است که«کشاورزی‌های شهری » می‌تواند بخشی از حل این مشکل باشد. البته این نوع کشاورزی برای تغذیه جمعیت شهرها نارساست، اما برای حفظ زنجیره تولیدات محلی و امرارمعاش کشاورزان شهری بسیار مهم است؛ اما کنترل گسترش شهرها و محدود نگه‌داشتن شهرنشینی تا آنجا که امکان‌پذیر باشد، بزرگ‌ترین امتیاز برای شهرها به شمار می‌آید. با حفظ زمین‌های حاصلخیز در حومه شهرها امنیت غذایی آن‌ها تأمین می‌شود که خود یکی از نکات مهم در نقشی کلیدی شهرها در مبارزه با جهان گرمایی است.
منبع: [button color=”blue” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”https://www.theguardian.com/environment/world-on-a-plate/2016/dec/28/growing-mega-cities-will-displace-vast-tracts-of-farmland-by-2030-study-says”]theguardian[/button]
منبع برگردان: [button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” ]کانال تلگرامی درویش[/button]
