جایزه معماری آقاخان «Aga Khan Award for Architecture – AKAA» هر سه سال یک‌بار از سوی بنیاد آقاخان برگزار می‌گردد. این جایزه معماری به‌منظور شناسایی و تشویق ایده‌های ساختمانی که به‌طور موفقیت‌آمیزی توانسته است به نیازها و خواسته‌های جوامعی که در آن‌ها مسلمانان بیشترین حضور رادارند پاسخ بدهد، تأسیس‌شده است. پروژه‌های منتخب نبایستی تنها تعالی معماری را به نمایش بگذارد بلکه علاوه بر آن، به‌طورکلی می‌باید توانایی بهبود سطح کیفی زندگی استفاده‌کنندگان را نیز به نمایش بگذارد.
این شش اثر برنده، از بین فهرستی با ۱۹ برگزیده انتخاب و به‌عنوان جایزه هرکدام مبلغ ۱ میلیون دلار از سوی بنیاد آقاخان دریافت می‌کنند .
در این فهرست آثاری از : فرانک گری،زاها حدید، نورمن فاستر،چارلز کوریا،ژان نوول و حسن فتحی نیز در آن حضورداشته است. که در ادامه به معرفی آثار برگزیده می‌پردازیم.
[divider]مسجد بیت الرئوف، داکاف بنگلادش/ استودیو معماری مارینا تبسم[/divider]
«پناهگاهی برای معنویت در فضای شهری داکا، که به خاطر استفاده درست و زیبا از نور طبیعی انتخاب شده است»
برای طراحی مسجد بیت الرئوف ضرورت های جدی در تعریف فضا و روش های ساختمانی وجود داشت. معماران این پروژه با در اختیار داشتند زمینی موروثی و سرمایه ای متوسط که از سوی جامعه محلی تامین شده بود، مکانی نمادین، اصیل و ساده برای آرامش روح و عبادت طراحی کردند.
دو سیستم ساختمانی در این مسجد در نظر گرفته شده است: دیوارهای اجری با تحمل وزن بالا که در محیط بیرونی و فضاهای کوچکتر به کار رفته اند و قاب‌هایی از بتن تقویت شده که بر وسعت فضای عبادتگاه می‌افزاید. دیوارهای آجری بین فضای بیرونی و ستون داخلی قرار دارد و ویژگی نگدارنده ای برای شکاف های موجود در طراحی معماری دارد و امکان چینش متناوب آجر ها در پنل های موجود در سازه مقاوم شده مهیا می کند. در فضای عبادتگاه یک شکاف عمودی ساده در آجرها جهت قبله را نشان می دهد اما تو رفتگی پخ دار باعث می شود تمرکز نمازگزاران با دیدن خیابان شلوغ از بین نرود. چیزی که آن‌ها می توانند ببینند در واقع تابش نور خورشید از پشت دیوار است. مسجد غرق در نور و با آغوشی باز رو به عناصر معماری در فضای معنوی نفس می کشد.
نظر هیئت داوران درباره مسجد بیت الرئوف این طور بود:
این مسجد با نمای سفالی در منطقه‌ای که بین تراکم بیش از جد شهری و مجاورت روستایی گرفتار شده و یک ساختمان بدیع با نسبت بندی‌های متناسب است. معماران برای طراحی مسجد در درجه اول با حمایت خیرین مسجد برای مواجهه با وضعیت موجود روبرو شدند وبه این نتیجه رسیدند که فضای عبادت باید روح معنویت را در نمازگزار تقویت کند. این مسجد با فضای داخلی پر از بازی های نور و سایه به این ویژگی دست یافته اما در عین حال سادگی مطلوبی که برای تفکر عمیق در عبادت لازم است را نیز در خود دارد.
[divider]مرکز دوستی، گابیندا، بنگلادش/ کاشف چودری+ URBANA[/divider]
یک مرکز اجتماعی که از ویژگی سیل خیز بودن بافت روستایی بنگلادش به نحو احسن استفاده کرده است
مرکز دوستی یک مرکز آموزش روستایی است که برای یک سازمان مردم نهاد فعالیت می‌کند و خدماتی به ساکنان دست‌های جنوبی بندگلادش ارائه می کند. در این منطقه سیل خیز ساختمان‌های دائمی ارتفاعی ۲.۴ متری از سطح زمین دارند اما به دلیل کمبود بودجه ساخت مرکز دوستی به این شکل ممکن نیست. در عوض یک خاکریز گلی با راه پله‌ای منتهی به ساختمان پیرامون سایت ساخته شده است. با توجه به ادبیات یک شهر دیواری، طراحی معماری این بنا به صورت مجموعه از غرفه های رو به داخل و مشرف به حیاط خلوت و استخر انجام شد. به خاطر وجود دیوار عمودی سفالی هیچ نور افقی در فضای داخلی وجود ندارد و در واقع بنا از بالا نور می گیرد. این تلاقی بنا از سطح زمین و نور از بالا سادگی زیبایی به ساختمان بخشیده است.
روش طراحی یکپارچه در ابعاد و سطوح پروژه اعمال شده است. فضاهای داخلی و خارجی در مجموع با سقف نورگیر این بنا را خلاقانه و متفاوت کرده است. ترکیب فضاهایی که گویی از دل خاک بیرون امده‌اند و پوشش گیاهی در حال رشد روی سقف ها ریختگی بسیار زیبایی با محیط طبیعی پیرامون ایجاد می کند. این ارتباط و پیوستگی با چشم انداز طبیعی، تاریخ و باستان شناسی به هر ترتیب قابل توجه است
کتابخانه کودکان به دلیل تجسم واقعی از زندگی معاصر در حیاط یک محیط مسکونی سنتی هاتونگ پکن شایسته این جایزه شناخته شد.
هاتسونگز پکن به سرعت در حال ناپدید شدن است. محتمع های مسکونی با فضاها و حیاط‌های چندگانه اغلب به عنوان یک محیط شلوغ و کثیف و بد آب و هوا و تقریبا زاغه نشین شناخته می شوند. اغلب فضاهای این شهر مدرن با جاذبه های توریستی و انبوه بوتیک ها اشغال شده اند. تلاش برای استفاده جید و بدیع از فرم سنتی این ساختمان که بتواند ویژگی های یک حامعه محلی را حفظ کند به ایده طراحی مکانی منجر شد که جامعه مخاطب ان هم دانش آموزان مدرسه ابتدایی مجاور و هم افراد مسن ساکن ساختمان را در بگیرد. علاوه بر کتابخانه کودکان و فضای نمایشگاهی این مرکز میزبان کارگاه صنایع دستی و کلاس های نقاشی و رقص است.
نظر هیئت داوران را در ادامه بخوانید:
ساختمان هاتونگ نمونه ای موفق از کاربردی مجدد یک ساختمان قدیمی و تبدیل ان به مبنایی برای شکل گیری گونه جدیدی از شهرسازی خرد است که رابطه متقابل و سازنده ای بین بخش دولتی و خصوصی ایجاد می کند. این رویکردی است که می تواند بهصورت بالقوه در موقعیت ها و جوامع متنوع دیگر تکرار شود.
[divider]سوپرکیلن، کپنهاگ، دانمارک/ BIG + Topotek 1 + Superflex[/divider]
یک فضای عمومی که در خطوطی موازی آمیزه ای از قومیت، دین و فرهنگ را ترویج می کند.
سرپر کیلن یک پارک شهری یک کیلومتری در نوربرو، محله ای اجتماعی و متمایز در محاورت کپنهاگ قرار دارد. این پارک که با همکاری معماران BIG، Superflex و معماران منظر TOPOTEK 1 و جامعه محلی عمدتا مسلمان منطقه ساخته شده؛ زمینه های تاریخی از یک باغ جهانی و یک پارک تفریحی را به یک امحیط شهری معاصر اضافه کرده است. این پارک با کمی جسارت به جنبه های مثبت تنوع فرهنگی پرداخته و افراد مختلفی از گروه های سنی گوناگون- پیر و جوان – را به سمت خود فرا می خواند.
هیئت داوران در این باره می گویند: همزیستی مردمی که از نظر نژاد، قومیت، مذهب و طبقه اقتصادی متفاوتند ضروری ترین چالشی است که جامعه مدنی معاصر با آن مواجه است. در حال حاضر با افزایش عدم امنیت و قطعیت گفتگو در قالب جهان های مختلف- جهان سوم، جهان اسلام، جهان عرب- امری بسیار ضروری و مطلوب است. هر کدام از این جامع قسمتی از جان هستی را اشغال کرده اند و قوانین ویژه ای دارند. سوپرکیلن به عنوان یک پارک شهری جدید در متنوع ترین و اجتماعی ترین منطقه کوپنهاگ این دیدگاه را با ترکیبی از طنز، تاریخ و غرور در هم آمیخته است.»
[divider]پل طبیعت، تهران، ایران/ شرکت معماری دیبا تنسایل، لیلا عراقیان، علیرضا بهزادی[/divider]
پل چند طبقه ای که بر روی بزرگراهی شلوغ گسترده شده و یک فضای شهری جدید و پویا خلق کرده است.
پل طبیعت بر روی یک بزرگراه شلوغ گسترده شده و دو پارک مختلف در بافت شهری بسیار متراکم و معماری اغلب کاربردی تهران بهع هم مرتبط کرده است. فراتر از این ارتباط بین دو منطقه سبز مجزا، این پل یکی از مشهور ترین مکان های تفریحی مردم تهران به شمار می اید و در سه طبقه آن رستوران ها و مکان های برای نشستن و استراحت وجود دارد. مانند بیشتر فضاهای سبز مناطق شهری اپل طبیعت نیز یکی از نماد های شاخص شهری برای شهر و شهروندان آن است.
هیئت داوران نظر خود را در مورد این پل اینطور اعلام کردند:
تعبیر جدید و نمایانی از یک اختصار اصیل برای ایجاد ارتباط مستقیمی بین دو پارک معنای پل را به یک مقصد تفریحی تغییر داده است. پل طبیعت مردم را به جمع شدن دور هم، تعامل و تماشای چشم اندازی جذاب فرا می خواند و به این ترتیب تبدیل به تفرجگاهی عمومی و یکی از موفق ترین فضاهای مدرن عمومی در سطح شهر تهران شده است.
[divider]موسسه عصام فارس، بیروت، لبنان/ استودیو معماری زاها حدید[/divider]
موسسه عصام فارس یک مرکز تحقیقاتی شش طبقه در زمینه سیاست عمومی و امور بین الملل است که در مجموع ۳۰۰۰ مترمربع مساحت دارد. تسهیلات این مرکز شامل فضاهای تحقیقاتی و دفاتر اداری، اتاق های سمینار و کارگاه های آموزشی، تالار کنفرانس، اتاق مطالعه، سالن های تفریحی و تراسی در پشت بام هستند.
معماران با توجه به اقتضائات سایت پروژه، با طراحی قسمتی بزرگ از سازه بر فراز حیاط ورودی تاثیر بصری این بنا را کاهش دادند. چشم انداز موجود از جمله تمام درختان قدیمی که هر کدام مبنایی برای ارزیابی ارتفاع بنای موسسه هستند و از نمای جنوبی ساختمان به خوبی دیده می شوند حفظ شده اند. طریق تراس روی سقف ساختمان و سطح شیبداری که مانند یک مار در بین درختان به سمت ورودی جنوبی طبقه دوم می خزد ارتباطات بیشتر با چشم انداز پیرامون برقرار کرده است. 
نظر هیئت داروان درباره این بنا اینگونه است:
این ساختمان یک مشارکت شجاعانه و قابل احترام با محیط فیزیکی چندلایه این موحطه دانشگاهی و تاریخی دارد. این بنا با با نمای بتنی ساده و نمایان و حضور حجمی قوی، یک عنصر منحصر به فرد و زیبا در بافتی پیچیده و خاص به شمار می اید»
منبع:[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”http://www.archdaily.com/796498/2016-aga-khan-award-for-architecture-winners-announced”]Archdaily[/button]