ژیاردنی باغِ معروفی درغرب ونیز است که ناپلئون بناپارت آن را به عنوان تفرج‌گاه عمومی ساخته‌بود. این باغ از سال۱۸۹۵ برای برگزاریِ دوسالانه‌های ونیز استفاده می‌شود. بخش‌هایی از این باغ هنوز قابل استفاده برای عموم است و بخش‌هایی از آن در حین برگزاری دوسالانه، فقط به بازدیدکنندگان اختصاص داده می‌شود.
بازدید را از ساختمان اصلی دوسالانه در ژیاردنی شروع می‌کنم که مجموعه‌ای است از آثار معمارها و گروه‌های دعوت شده به دوسالانه. نقشه را نگاه می‌کنم، قرار است کار واو استودیو را ببینم، کار دفتر ریچارد راجزر و دفتر رنزو پیانو هم در این ساختمان است. شنیده‌ام چند چیدمان جالب در این ساختمان خواهم دید.
ورودی ساختمانِ اصلی با ضایعاتِ ورق‌های گچی باقی‌مانده از دوسالانه‌یِ پیش طراحی شده‌است و بیانیه‌یِ دوسالانه، نوشته‌یِ آراونا در آن‌جا به نمایش گذاشته‌شده‌است. پس از گذر از ورودی که با نور کم ما را آماده‌ی مواجهه با آثار می‌کند به طاق آجری رفیعی بر می‌خورم که معمارانی از پاراگوئه آن را طراحی کرده‌اند. چیدمان واو استودیو، با عنوانِ «چگونه کار کردن زیر تحریم‌های تحمیلی می‌تواند به تمرینی پایدار رهنمون شود؟»، از اولین آثاری است که پس از این طاق در اتاقی مجزا به نمایش درآمده‌است. وقتی به این چیدمان می‌رسم، ناخودآگاه از این‌که بازدیدکننده‌های زیادی دارد خوشحال می‌شوم. اثر واو استودیو، یک اتاق استوانه‌ای است که در آن تاریخ معاصر سیاسی و اجتماعی ایران هم‌زمان با تحولات معماری امروز کشور با عکس و فیلم به تصویر کشیده‌شده‌است.
با چند دقیقه بودن در این اثر، که اجرای بسیار دقیقی دارد، می‌توان به کلیتی از وضع امروز ایران دست یافت. با این‌حال حجم آثار و مطالبی که این چیدمان به آن‌ها میپردازد بیش از آن است که بتوان از این کلیات فراتر رفت و به کشف جزییات پرداخت. شاید پایبندیِ واو استودیو به استفاده از این فرصت به نفع تمام هم صنفان معمارشان در ایران (با نمایش آثار بسیاری از معماران امروز ایران) و یا تمایل ایرانیِ وحدت بخشی به عناصر متکثر و انتخاب در هم‌تنیدگی و پیچیدگی در انتخاب موضوع منجر به این شده که این چیدمان بخواهد همه چیز را در غالبی محدود بیان کند.
چیدمان تأثیرگذار دفتر معماری فورنسیک از لندن، درست پس از اثر واو استودیو قرار دارد. این چیدمان با آنالیز پارامتریک تصویر یک اتاق ویران شده در اثر اصابت بمب در عراق، به گونه‌ای در صدد بازنمود اثر جنگ و ویرانی بر زندگی بشر است.
در کنار چیدمان‌های ثابت، تصاویر متحرک، فیلم و ویدئو اینستالیشن در بسیاری از آثار به کار رفته‌است. یکی از آثار برجسته‌ی این بخش از دوسالانه، ویدئو اینستالیشن «سایه‌یِ آند» التون و لنیزِ اهل شیلی است که به دست‌آوردهای مدارس روستایی درشیلی میپردازد. در توضیحی که توسط صاحبان اثر نوشته شده‌است، سعی شده که فارغ از انتخاب غالب، ارتباط محتوایی اثر با بیانیه دوسالانه تا حدودی روشن شود. گاهی دریافت این ارتباط به سادگی ممکن بود و گاهی هم نیازمند تعمق و تفکر زیاد. التون ولنیز در توضیح اثرشان از عکس معروف «طلوع زمین» ویلیام اندرز فضانورد امریکایی، وقتی که از ماه زمین را دید، استفاده کرده‌اند: «جای زیبایی آن پایین هست.» که بی شباهت به حالت خانم باستان‌شناس بر نردبان آلومینومی نیست!
بسیاری از معماران ترجیح داده‌اند با ماکت‌های بسیار دقیق به بیان دیدگاه‌هایشان، به ویژه در مورد زیست انسان و شهر امروز و فردا، بپردازند. که از جمله‌یِ آن‌ها می‌توان به آثار این گروه‌ها اشاره کرد:Jaikun از چین، Robust از سریلانکا و Design workshop:SA ازآفریقای جنوبی.
غرفه‌یِ کارگاه معماریِ رنزو پیانو و شرکت معماری راجرز استیرک هاربر و شرکا، تقریبن در آخرین بخش ساختمان اصلی قرار دارد. راجرز به دغدغه‌یِ همیشگی‌اش در مورد شهر و انسان پرداخته و ضمن ارائه‌یِ راهکارهایی که با گرافیک خاص خود بر دیوارها نوشته، چندین طرح معماری دفترش را هم به نمایش گذاشته. غرفه رنزو پیانو بیشتر به آثارغیر معروف‌تر دفتر او (کارگاه معماری رنزو پیانو) در مناطق مختلف جهان میپردازد. پروژه‌های کوچکی با دغدغه‌های شهری وی هم‌سو هستند و کمتر شبیه به پروژه‌های معروف و نامدار پیانو هستند.
ساختمان اصلیِ دوسالانه در ژیاردنی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های این دوسالانه است و بازدیدکنندگان زیادی، با راهنما یا بدون راهنما، از آثار بازدید می‌کنند. نکته‌یِ قابل توجه حضور پر تعداد جوانان و افراد کهن‌سال در کنار هم دیگر است که به دقت توضیحات آثار را می‌خوانند و به آن‌ها با دقت توجه می‌کنند. در ساختمان اصلی، وسواس زیادی برای ارائه‌یِ آثار به کار رفته، نظم و ترتیب به شدت حس می‌شود، اما از هرگونه آرایه‌یِ بی‌مورد و تجملی پرهیز شده‌است. ارائه‌های دقیق و تمیز از ویژگی‌های مهم همه‌یِ آثار در این دوسالانه‌یِ معماری است.