گروه ساختمانی نکساگروه سرمایه‌گذاری ساختمانی نکسا که این روزها با ساخت پروژههای فاخر و خلاقانه‌ی خود شهرت و اعتبای جهانی یافته است به سراغ ساخت مجتمع مسکونی‌رفاهی در محله سعادت آباد آمده است. نکسا به سنت پروژههای اخیرش، طرح معماری این ساختمان را از طریق رقابتی معماری انتخاب و معرفی میکند.
کوی سیزدهم بلوار شهرداری سعادت‌آباد، گذر ویژه و منحصر به فردی است. عمده‌ی مساحت بلوک جنوبی کوی که محل حضور شهرداری منطقه ۲ و زمین ورزشی است با انبوه درختان پهن‌برگ پوشیده شده است و چنان کیفیتی به این کوی داده که عابران را به پیاده‌روی در آن دعوت میکند. کوی سیزدهم به تازگی افتتاح ساختمان جدید بورس را نیز تجربه کرده است؛ ساختمانی طراحی شده توسط هادی تهرانی، معمار ایرانی‌الاصل مقیم آلمان، که چندسال پیش طرح آن از طریق مسابقه‌ی دیگری انتخاب شد.
حال این کوی در انتظار ققنوس سعادت آباد است که از برابر عرصه‌ی سبز جنوبی کوی برخیزد و تجربه‌ی شیوه‌ای جدید از زیست شهری را عرضه کند؛ برجی ۱۱ طبقه با کاربری مختلط که ۱۰ طبقه‌ی آن به واحدهای مسکونی اختصاص می‌یابد.
انگیزه‌های برگزاری رقابت معماری
گروه سرمایه‌گذاری ساختمانی نکسا که امروز با تجربه‌ی پروژههای درخشان خود مانند خانه‌ی شریفی‌ها و برج‌‌باغ سدروس، پروژهی زیما و هتل‌مسکونی گراندو به شهرت رسیده، توسعه‌دهنده‌ی این ساختمان جدید است. برگزاری مسابقه معماری برای ساختمانهای مسکونی و غیرعمومی به دلیل هزینه‌های آن و پروسه‌ی متفاوتش کمتر رخ میدهد؛ با این حال نکسا رسیدن به طرح اولیه و انتخاب ساختمان سی‌وچهارم خود را مانند چند ساختمان اخیر دیگرش از طریق برگزاری مسابقه‌ای حرفه‌ای پیگیری میکند.
استراتژی این گروه بر ترویج استفاده از خلاقیت و یافتن پاسخ‌های هوشمندانه به نیازهای اساسی زندگی مدرن و ارتقاء سطح کیفیت زندگی مخاطبان خود بنا نهاده شده است. داود دوست‌محمدی، مدیرعامل نکسا، در گفت‌وگویی رسانه‌ای برگزاری مسابقه را در راستای همین استراتژی و «تلاشی برای دیدن پروژه از نگاه‌های متفاوت و اطمینان از رسیدن به بهترین طرح ممکن» می‌خواند.
دو مسابقه‌ی پیشین این گروه ساختمانی به صورت محدود و میان چهار گروه معماری شاخص تهران برگزاری شده بود اما نکسا روند خود را از این تجربه‌ی جدید تغییر داده است. دوست‌محمدی دلیل محدود بودن مسابقات پیشین را «تازگی برگزاری مسابقه معماری مسکونی برای نکسا و پرهیز از ایجاد حواشی» طرح میکند که حال با بلوغ این نهاد فرصت برگزاری مسابقه‌ای گسترده‌تر فراهم شده است.
استراتژی رقابت
آنچنان که در سند معرفی این رقابت می‌خوانیم، نکسا توقع دارد در این رقابت شرایط روز جامعه‌ی شهری تهران و شرایط ویژه همهگیری بیماری کرونا لحاظ شود و از این مسیر متغیر جدیدی در الگوهای سکونت آپارتمانی شناسایی شود.
همچنین نکسا با توجه به مخاطبین این ساختمان توقع دارد الگوهای آسایش و رفاه، در این نوع از ساختمانهای مسکونی مدرن، به شکل خاص‌تری بازنگری شود. این بازنگری باید به شیوه‌ای باشد که به اثری متناسب با سبک‌زندگی معاصر شهری، فرهنگ، اقلیم، محیط‌زیست و با تامین بهره‌وری بیشتر در بنا و تخصیص بهتر منابع مالی سرمایه‌گذاران است. این ساختمان می‌بایست هویتی متمایز، معاصر و مدرن داشته باشند و علاوه بر تامین امکانات تفریحی و رفاهی، تا حدامکان هوشمند، پایدار و دوستدار محیط‌زیست طراحی شود.
چگونگی برگزاری رقابت
این رقابت طبق ساختار برگزار کننده سومین رقابت معماری نکسا با مدیریت دکتر علیرضا آقابابایی، دستیاری مهندس گلسا محمود و مشاوره‌ی مهندس زواره محمدی شکل گرفت. برای داوری این رقابت مهندس ایرج کلانتری، مهندس محمد مجیدی، دکتر نشید نبیان، دکتر علیرضا تغابنی، مهندس سامان سیار و دکتر صادق ارنواز (علی‌البدل) انتخاب شدند. ۱۸ گروه شرکت‌کننده‌ی نهایی این رقابت نیز پس از بررسی سوابق‌کار حدود ۸۰ گروه شاخص معماری مسکونی و دعوت از ۳۵ گروه منتخب مشخص شدند.
جایزه‌ی رتبه‌های اول تا سوم به ترتیب ۱۰۰، ۶۰ و ۴۰ میلیون‌تومان، رتبه‌های چهارم و پنجم ۲۰ میلیون‌تومان و رتبه‌های ششم تا دهم ۱۰ میلیون‌تومان تعیین شد. یک جایزه‌ی ۲۵ میلیون‌تومانی ویژه نیز برای ارائه بهترین راه‌حل مناسب عصر همهگیری کرونا تعیین شد. برگزارکننده برای جبران هزینه‌های جاری گروه‌های شرکت‌کننده نیز برای تمامی شرکت‌کنندگان کمک‌هزینه‌ای ۵ میلیون‌تومانی مقرر کرد.
ایرج کلانتری؛ دفتر مشاورین باوند محمد مجیدی؛ دفتر معماری بن‌سار علیرضا تغابنی؛ دفتر دیگر 
سامان سیار؛ دفتر معماری SNP 
نشید نبیان؛ دفتر معماری شیفت صادق ارنواز؛ داور علی البدل
طرح برنده | فونیکس، اثر چلنج استودیو (محسن تاج‌الدین و احسان کریمی)
استودیو چلنج با هدایت محسن تاج‌الدین و احسان کریمی و همکاری دلارام دیده‌وری، پونه نصری، نیما نیان، سمانه حسنی‌پور، علی وفادار، نیره شانه‌چی، احمدرضا احمداُف، محمدعلی پناهی و عرفان کریمی ارائه‌دهنده‌ی طرح برنده‌ی این رقابت با عنوان «فونیکس (ققنوس)» بود.
آنچنان که طراحان در اسناد خود ارائه می‌دهند بنیان این طرح بر اساس کهن‌الگویی ایرانی (هندسه‌ی ۹ مربع) و با احترام و توجه به حقوق همسایه‌های این پروژه تعریف شده است. بر اساس این ایده‌ی اصلی زمین به ۹ مربع تقسیم میشود و چهار مربع گوشه تا تراز ارتفاعی ساختمانهای همسایه بالا می‌آیند و متراکم می‌شوند. به این ترتیب کریدور هوایی بین ساختمانهای شمال و جنوب بلوک شهری امتداد پیدا میکند و مسیری شمالی جنوبی نیز برای ایجاد دسترسی از گذر بالا به کوی سیزدهم باز میشود.
نیمه‌ی بالایی اما از الگویی معکوس پیروی میکند و ۴ مربع میانی همچون یک چلیپا پر می‌شوند. به این شکل نه تنها سطح نورگیری بیشتر، فرصت‌های بهتری برای دید و منظر و تنوع فضایی فراهم میشود که مسیر نورگیری شرقی و غربی همسایه‌ها نیز تضمین میشود. در گام بعدی برای تنوع فضایی و خلق تراس‌ها، طبقات با جابجایی و لغزش‌های روی هم به یک هندسه‌ی قاعده‌مند ولی متکثر ارتقا پیدا میکند.
داوران مسابقه در ستایش این اثر در بیانیه‌ی خود به این اشاره می‌کنند که «از معدود پروژه‌هایی است که بر مبنی یک دیاگرام معماری، طراحی را شروع کرده و با مهارت، آن را به مسائل بیرونی پروژه، یعنی ارتفاع زیاد این پروژه نسبت به بافت اطراف، تسری داده‌است». آنها در این بیانیه ادامه می‌دهند که «پروژهی منتج از این تمرین معماری در بخش پایینی، درونگرا و در تعامل با همسایه‌گی بلافصل و در بخش بالایی، برونگرا و در گفتگو با بستر شهری است. دیاگرام پروژه باعث حل مسأله‌ی شهری بدنه‌ها در نمای اصلی و مسأله‌ی مقیاسی و نمای سوم در یک بافت مسکونی و همچنین تولید کیفیات فضایی، راه‌حل مناسب ارائه کرده و این دیاگرام قابلیت توسعه‌ی بیشتر در پلان‌ها، مقاطع و فضاهای داخلی را دارد».
رتبه‌های بعدی
رتبه‌ی دوم | کوی‌سان؛ دفتر طراحی فضای رویداد شهر
با انتخاب جسورانۀ ادبیاتی مدرن، سعی در خلق الگوی اسکانی برای وضعیت معاصر دارد. پروژه، آشکارا می‌خواهد با انتخاب وسواس‌گون خود در هندسه، ساختار، سازه و مصالح از جریان غالب بازار فاصله بگیرد و بصورت مؤکدی اعتقاد دارد با استفاده از این ساختار سازه‌ای هندسی و شیوۀ روش‌مند طراحی خود میتواند به کیفیات متنوع فضائی دست‌یابد، خلل و فرج‌هایی که پروژه را نفوذپذیر و متخلخل ساخته، علاوه بر ایجاد بدنۀ فعال شهری، نور و هوا را به داخل تودۀ ساختمانی می‌کشاند و عرصه‌های نیمه عمومی سر زنده‌ای ایجاد میکند که میتواند بستر مناسبی برای تمرین مدنیت ساکنان آن باشد.
امروز در بسیاری از کلان شهر ها به ویژه در تهران از محلات جز نامی بر تابلو ها چیزی باقی نمانده است، شهر تا دم در خـانه ها گسترش یافته است ، پا از خانه که بیرون میگذاری ، پارک ماشیــن ها به زور مسیر اندکی جهت عبور و مرور به جا گذاشـته چه رسد به مکـانی برای بازی کودکــان ، گپ و گفت همسایگان و …. در تهرانِ بدون محله امروز ، شایدراز ماندگاری مجموعه هایی چون آتی ساز ، شهرک اکبــــاتان و غیره ، نه به جزییات معمارانه آن که در خلق فضاهایی است که فارغ از آشفتگیِ شهری، عرصه ای سبـــز و باز جهت تعامل و ارتباطات همسایگی در اختیار ساکنانش می گذارد.
تصاویر انتشار یافته در شبکه های مجازی در دوران کرونا به خوبی نشان می دهد ، انسان همچنان که نیازمند خلوت و آرامش جهت یافتن خویش است ، محتاج زندگی جمعی و همیــاری و مشارکت برای رسیدن به بلوغ اجتماعی است و معماری در این میان عهده دار بارور کردن همه این مراتب است . هر اجتماعی برای حیات خود نیازمند تولید فضا اسـت و اگر نتواند قابلیت تولید فضای متناسب با تغییرات را داشته باشد قطعا دچار بحران میگردد. امروز در تهران چند فرهنگی ، که خطر دوقطـــبی شدن زندگی جمعــی ما را تهدید میکند ، تولید فضاهای مشــــارکتی و اجتماعی راهکاری است کارآمد جهت برون رفت از این بحران اجتماعی
دفتر طراحی فضا رویداد شهر
طراحان: محمد عرب ، مینا معین الدینی
همکاران طراحی: الهه حاج دایی، احسان حاجی رسولیها
گرافیک: نازیلا ربیعی ، پریسا گلی
انیمیشن: عماد طاهری
رتبه‌ی سوم و جایزه ویژه کووید-۱۹ | کوچه زندگی؛ دفتر فرایند منطقی در طراحی معماری
سعی در تزریق کردن کیفیتهای ساختمانهای حیاطدار و کمتراکم دریک الگوی بلندمرتبه دارد و با بهرهگیری از تمرینهای مشابه انجام شده در سالهای اخیر در پروژههای دیگر و با تبدیل فضای نیمهباز به فضایی متخلخل، نفوذپذیر و بینابینی، فضای کار و آسایش را توأمان پیشبینی میکند که هم برای زندگی شهری در دوران همهگیری میتواند مورد توجه باشد و هم زیباییشناسی دیگر گونهای را به شهر پیشنهاد میدهد.
امروز در بسیاری از کلان شهر ها به ویژه در تهران از محلات جز نامی بر تابلوها چیزی باقی نمانده است، شهر تا دم در خانه‌ها گسترش یافته است، پا از خانه که بیرون میگذاری، پارک ماشیــن ها به زور مسیر اندکی جهت عبور و مرور به جا گذاشـته چه رسد به مکـانی برای بازی کودکــان، گپ و گفت همسایگان و … در تهرانِ بدون محله امروز، شاید راز ماندگاری مجموعه‌هایی چون آتی ساز، شهرک اکبــــاتان و غیره، نه به جزییات معمارانه آن که در خلق فضاهایی است که فارغ از آشفتگیِ شهری، عرصه‌ای سبـــز و باز جهت تعامل و ارتباطات همسایگی در اختیار ساکنانش می گذارد.
تصاویر انتشار یافته در شبکه‌های مجازی در دوران کرونا به خوبی نشان می دهد، انسان همچنان که نیازمند خلوت و آرامش جهت یافتن خویش است، محتاج زندگی جمعی و همیــاری و مشارکت برای رسیدن به بلوغ اجتماعی است و معماری در این میان عهده دار بارور کردن همه این مراتب است. هر اجتماعی برای حیات خود نیازمند تولید فضا اسـت و اگر نتواند قابلیت تولید فضای متناسب با تغییرات را داشته باشد قطعا دچار بحران میگردد. امروز در تهران چند فرهنگی، که خطر دوقطـــبی شدن زندگی جمعــی ما را تهدید میکند، تولید فضاهای مشــــارکتی و اجتماعی راهکاری است کارآمد جهت برون رفت از این بحران اجتماعی.
دفتر فرآیند منطقی در طراحی معماری
احسان حسینی – الهام گرامی زاده نائینی
همکاران طراحی: صبا سالم، یگانه یکتاییان، مهسا معقول
گرافیک: علی گرجیان
انیمیشن: علی گرجیان
رتبه‌ی چهارم | نکسا ۳۴؛ طراحان کالبدی معاصر
نگاه دوباره دربارۀ پاکت‌های فضایی معمولِ فضای مسکونی، باعث‌شده تا طراح بتواند فضاهای بنیادی مسکونی مانند آشپزخانه/ اتاق خواب و فضاهای زندگی را مورد سوال قراردهد و در سازماندهی هر کدام از آنها و همنشینی‌شان با بقیه فضاها، کاتالوگی از انواع شیوه‌های زندگی مختلف را تجربه کند. با بهره گیری از منطق رایانشی، این چیدمان و سازماندهی بر مبنی اولویت‌ها و محور‌بندی‌های سایت بهینه شده و فضاهایی بازیگوش، متنوع و پر از انبساط و انقباض را برای پروژه به ارمغان می-آورد، هرچند از این سرزندگی و جرأت در فرم کلی و خطوط محیطی پروژه، کمتر نشانی می‌یابیم.
ایده اصلى این طرح ایجاد فضاى باز با کیفیت که یکى از نکات چالش برانگیز طراحى مجتمع هاى مسکونى چندین طبقه مى باشد، بوده است. کیفیت فضاى باز (حیاط یا تراس) داراى چندین مولفه است. اولین مولفه مساحت و ابعاد تراس مى باشد و دومین آنها میزان سبزینگى است. در این طرح هر آپارتمان حداقل یک تراس مربعى شکل با قابلیت قرارگیرى یک میز چهارنفره و همچنین فضاى سبز نهادینه شده و داراى عمق کافى مى باشد مولفه دوم که در واقع تفاوت بین حیاط و تراس مى باشد ارتفاع فضاى باز است. حیاط اصولاً سقف ندارد ولى تراس سقفى معمولاً در ارتفاع یک طبقه بالاتر از خود دارد. براى افزایش کیفیت و کارایى فضاهاى باز این پروژه بیش از نیمى از تراس ها بدون سقف و یا با سقفى در ارتفاع بالاتر از ۶ متر طراحى شده اند. مولفه چهارم جریان داشتن هوا در فضاى باز است. معمولاً تراس ها دو ضلع عمود بر هم باز ندارند ولى در این پروژه تقریباً یک سوم آپارتمان ها داراى حیاطى با دو ضلع باز روبروى هم هستند که این باعث به وجود آمدن جریان هوا در در جهت عمود بر ساختمان مى گردد. استقرار تعدادى از حیاط ها در کنار نماى جانبى پروژه و همچنین طراحى قطعات آجرى مانند و یک سیستم ساخت ویژه باعث شده است نماى سوم پروژه به شکلى متفاوت از آنچه در شهر مى بینیم باشد که در طبقات بالایى در حالى که نور خورشید را از خود عبور مى دهد، دید و اشراف به همسایه هاى جانبى را مسدود کرده است.
طراحان کالبدى معاصر
نام طراح اصلى: على اندجى گرمارودى
نام گروه طراحى: محمد جواد سعیدى، سینا شاه
حسینى، سمیرا قاسمى، درسا شاپورى، مهرنوش کیا، آوا مظفرى نژاد، نگار رشید، امیر همایونى فر، نازنین گنجه زاده، شایان ابراهیمى
گروه سازه: شرکت خاک سنگ سازه به مدیریت علیرضا جلیلوند
گروه تاسیسات مکانیکى و الکتریکى: هادى مینایى
گرافیک: مهرنوش کیا، درسا شاپورى، نگار رشید
انیمیشن: سینا شاه حسینى
تصاویر سه بعدى: حسام شیرى، درسا شاپورى
رتبه‌ی پنجم | شش روی چهار؛ مهندسین مشاور شیوه دگردیس
با انتخاب استراتژی مورفولوژی دوگانه در قسمت بالا و پایین، سعی میکند راه حلی برای پروژه‌ای با تراکم بالا بین ساختمانهای میان‌مرتبه پیدا‌کند و علی‌رغم تبحر بالایی که در حل رابطۀ فضای باز و بسته و نورگیری واحدها انجام‌شده، این استراتژی دوگانه به دیاگرام داخلی پروژه کمتر نفوذ کرده‌است.
زمینه، در چند محور متنافر خوانده میشود. نتیجه خوانش همزمان آنها، ناگزیر پیچیده است. شش روی چهار می‌خواهد با روش پاسخ مستقیم به این مسائل متنافر، روی هم انباشتن این پاسخها و اعمال راهکارهای خلاقانه و موثر در ترکیب آنها، موضوعات پیچیده‌ی زمینه را در غالب یک شیء خلاصه کند. شاید از این طریق بتواند منافع گروه بزرگتری از بهره‌وران مستقیم و غیرمستقیم را فراهم کند. بنابراین در میانه راه می‌ایستد، در میانه راه طراحی و دیاگرام ، استراتژی و پرداخت. این میانداری، در همه جوانب اهمیت پیدا میکند؛ دوگانه کاربر بیرونی (شهر) و کاربر درونی (خانه) از یکسو و موضوع نقد قدرت در مساله‌ى ارتفاع از سوی دیگر. آیا واحدهای پایین‌تر می‌توانند واجد ارزش فضایی متمایز باشند؟ آنچه قربانی میشود یکپارچگی است، شش روی چهار ، با از خودگذشتگی یک دوگانه متنافر را بازتاب میدهد. وضعیت همسایگی دلیل کالبدی این دوگانگی است که در ارتفاع محقق میشود. قسمت پایین رو به درون دارد، به گفتگو با بافت بلافصل می‌نشیند و به منظور هماهنگی با منظر شهری و کاهش آلودگی صوتی متخلخل میشود، با تعریف چهار بلوک مجزا (مانند دانه های همسایگی) با دسترسی‌های مستقل، در بعضى از طبقات آپارتمانهای تکواحدی ایجاد میشود. در قسمت بالا، شکل گفتگو متفاوت میشود؛ مشابه بلوکهای مرتفع آپارتمانی دیگر، توده‌ای یکپارچه تولید میشود که علاوه بر دریافت حداکثر نور و منظر، از تعریف میان توده خارج شده و به مسائل متعددی از جمله نماهای جانبی پاسخ میدهد
دفتر معماری شیوه دگردیس
استودیو معماری فرامتن
نام طراح اصلی: امیرحسین طاهری، حسن اسناوندی، نسترن نصیری
گروه سازه: دکتر مرتضی نیکوروش
