حفاظت از فرهنگ و تاریخ سوریه در برابر هجوم داعش/ CyArk
مترجم: محدثه عقبایی
این مقاله اولین بار در نشریه ردشیفت منتشر و با کسب مجوزهای لازم در آرک دیلی بازنشر شده است.
طالبان در سال ۲۰۰۱ در جریان حمله به آثار باستانی افغانستان مجسمه بوداهای بامیان را در مرکز این کشور با استفاده از دینامیت، ضد هوایی و توپخانه‌ی خود نابود کرد. هفته‌ها بعدازاین تخریب تقریباً هیچ اثری از مجسمه‌ها باقی نمانده بود. این حوادث غم‌انگیز انگیزه‌ی تأسیس یک موسسه‌ی غیرانتفاعی به نام CyArk را شکل داد که با استفاده از تکنولوژی ماندگاری و ثبت میراث فرهنگی غنی کشورها برای انتقال به نسل‌های آینده را تضمین می‌کند. از سال ۲۰۰۳، فعالان این موسسه با اسکن لیزری، عکاسی، فتوگرامتری و تصویربرداری سه‌بعدی نزدیک به ۲۰۰ اثر باستانی در سراسر جهان را ثبت کردند.
«الیزابت لی»، مدیرعامل CyArk، می‌گوید: «آثار باستانی و میراث فرهنگی افغانستان بدون تصویربرداری سه‌بعدی و تخصصی از بین می‌رفتند؛ بنابراین ما بر همین اساس شروع به تصویربرداری و ثبت اطلاعات آثار تاریخی کشورهای مختلف جهان کردیم. به‌این‌ترتیب اگر این بناها در اثر حوادث مختلف نابود شوند، اطلاعاتی از آن‌ها داریم که می‌تواند در بازسازی‌های آینده به کار گرفته شود.» متأسفانه CyArk نمی‌تواند قبل از تخریب و از بین رفتن میراث باستانی در اثر جنگ، گذشت زمان، شرایط محیط یا حوادث طبیعی اطلاعات بصری آن‌ها را ثبت کند. هم‌اکنون گروه‌هایی مانند داعش در سوریه مستقر هستند و به همین دلیل آثار باستانی این کشور در لیست اولویت‌های موسسه قرار دارد. آن‌ها تلاش می‌کنند نشانه‌های فرهنگی این کشور را که با توجه به حضور داعش امیدی به ماندگاری‌شان نیست با استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال حفظ کنند.
لی معتقد است: «این شرایط ضرورت و فوریت اقدامات ما را بالاتر می‌برد و هدف واحد و مشخصی پیش روی ما قرار می‌دهد. ما شاهد افزایش بسیار زیاد تخریب‌های عامدانه هستیم. در ابتدا این موسسه را در واکنش به تجاوز طالبان به مجسمه‌های بودا تأسیس کردیم اما در ۱۸ ماه اخیر باهدف گیری هوشمندانه برای تخریب این مکان ها مواجه شده‌ایم که نقش فعالیت‌های ما و چرایی اهمیت حفظ این اطلاعات فرهنگی را به‌صورت برجسته نشان می‌دهد.»
این فعالیت تنها در رابطه با از بین رفتن بناهای تاریخی نیست. لی می‌گوید: «یک ساختمان یا اثر هنری یادگار نسل‌های قبلی و روشی برای فهم تجربیات و جهان‌بینی آن‌هاست و از دست دادن این آثار به معنای قطع ارتباط با گذشتگان است. به همین خاطر من فکر می‌کنم ثبت این میراث و اعزام این گروه‌ها به مناطق جنگ‌زده بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد چون ما هرروز تعداد بیشتری از این آثار را از دست می‌دهیم.»
[divider]تصویربرداری از آثار باستانی سوریه[/divider]
در ابتدا CyArk گروه‌های سوریه‌ای را در بیروت آموزش داد تا آن‌ها را با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند اسکنرهای FARO و نرم‌افزار اتوکد Autodesk و Recap 360 Pro که در این کار موردنیاز بود آشنا کند.
راس دیویسون، مدیر منابع انسانی CyArk، می‌گوید: «این منطقه امنیت بیشتری دارد و طی تمام مراحل کار در آن سریع‌تر و بهتر انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب وقتی به مناطق پرخطر و در حال جنگ اعزام می‌شویم، نیروها می‌توانند با کارآمدی و تسلط بیشتری فعالیت کنند.»
این گروه‌ها بعد از آموزش به دمشق سوریه برمی‌گردند تا کار خود را شروع کنند. زمان موردنیاز برای ثبت اطلاعات هر بنا به ابعاد و وضوح تصاویر ثبت‌شده بستگی دارد اما کار بیشتر آن‌ها از یک تا سه روز و بناهای بزرگ‌تر تا دو هفته وقت می‌برد. نقطه‌ی عطف استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته این است که می‌توان اطلاعات و تصاویر آثار باستانی در مناطق در حال جنگ را بدون کوچک‌ترین جلب‌توجه‌ی ثبت کرد.
دیویسون دراین‌باره می‌گوید: «شما می‌توانید با استفاده از این تکنولوژی‌های پیشرفته یک گروه کوچک دونفره- یک نفر برای تصویربرداری و نفر دیگر برای اسکن- را به منطقه اعزام کنید و اطلاعات کل بنا را مخفیانه در طی چند روز ثبت کنید.»
با توجه به خطرناک بودن مناطقی که این بناها قرار داشتند، گروه CyArk مجبور شدند از تکنولوژی‌های غیرانسانی مانند هواپیماهای بدون سرنشین که باعث جلب‌توجه می‌شوند، برای ثبت اطلاعات استفاده نکنند. دیویسون می‌گوید: «این هواپیماها در هنگام پرواز سروصدای زیادی تولید می‌کنند که باعث جلب‌توجه و پیگیری مرکز اعزام آن‌ها می‌شود.»
[divider]رقابت با زمان[/divider]
CyArk زمان زیادی را صرف هم‌اندیشی با متخصصان میراث فرهنگی، معماران، باستان شناسان و نقشه‌برداران می‌کند؛ بنابراین آن‌ها نه‌تنها اطلاعات آثار باستانی را ثبت می‌کنند بلکه مردم بومی این مناطق با را ابزارها و روش‌هایی برای حفظ تاریخ سرزمین خود توانمند می‌سازند.
دیویسون می‌گوید: بسیاری از اوقات سازمان‌ها برای کار بر روی یک پروژه به خارج از کشور می‌روند اما با پایان کار تمام اطلاعات و تکنولوژی‌های استفاده‌شده در آن از کشور خارج می‌شود. اگر شما زیرساخت‌های لازم و یا افراد متخصص برای استفاده درست از آن‌ها را در اختیار نداشته باشید، برنامه پایدار و کارآمدی نخواهید داشت.»
علاوه بر این، CyArk به‌عنوان یک موسسه غیرانتفاعی برای تداوم فعالیت‌های خود در ثبت اطلاعات آثار باستانی بیشتر به منابع مالی نیاز دارد.
لی دراین‌باره می‌گوید: تقاضای بی‌پایانی برای ادامه این فعالیت‌ها در جهان وجود دارد. داس در ابتدا ۵ فرد مشتاق سوری را آموزش داد و حالا بعد از گذشت چند ماه این افراد سه برابر شده‌اند. آن‌ها تشنه‌ی آشنایی با این تکنولوژی و اعزام به مناطق خطرناک در حال جنگ هستند چون حفظ فرهنگ و تاریخ این سرزمین از هر چیز دیگری برایشان مهم‌تر است. بنابراین ما با زمان مسابقه می‌دهیم.»
[divider]یک صحنه‌ی حیرت‌آور[/divider]
باوجوداینکه زمان در کار ما باارزش است، این آثار باستانی و حس و حالی که آن‌ها منتقل می‌کنند گاهی اوقات آنقدر قوی هستند که انسان را متحیر می‌کنند. زمانی که دیویسون مسئول آموزش یکی از گروه‌های ده دوازده‌نفری در ارمنستان برای تصویربرداری از یک صومعه بود، جاذبه‌ی محیط پیرامون واقعاً او را مسحور خود کرد.
او می‌گوید: ما در حال کار در یک صومعه صخره‌ای بودیم اما ساعت اول کار من راهنمایی گروهی از دانش آموزان دبیرستانی را به عهده گرفتم و فضاهای مختلف این صومعه را به آن‌ها نشان دادم. در همان حال که داشتم با آن‌ها در مورد تصویربرداری از این محیط در تاریکی می‌گفتم و به اطراف نگاه می‌کردم، لحظه‌ای ایستادم و متحیر شدم. صحنه‌هایی که می‌دیدم به‌قدری خارق‌العاده بود که لحظاتی از تصویربرداری جا ماندم. این بناها به حدی منحصربه‌فرد هستند که آدم را حیرت‌زده می‌کنند.»
لی درباره بازخورد فعالیت‌هایشان و انتخاب آثار باستانی حرف‌های مشابهی می‌زند:« این بناها معانی عمیقی در خود دارند. آن‌ها نمادهای قدرتمندی از تاریخ و فرهنگ سرزمین هستند و برای افرادی که می‌خواهند تاریخ را به نفع خودشان بازنویسی کنند از بین بردن بعضی از آن‌ها امری حیاتی است. به همین دلیل ثبت اطلاعات این آثار برای مقابله با این خشونت و تحریف تاریخ اهمیت ویژه‌ای دارد.»
منبع:[button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”http://www.archdaily.com/798012/cyark-captures-culture-and-preserves-history-in-the-face-of-isis-in-syria”]آرک دیلی[/button]