حسین امانت: تنوع سبک‌شناسانه به اقتضای زمینه

حسین امانت متولد ۱۳۲۱ شمسی است. آثار معدودی از او متعلق به دوران پهلوی دوم در ایران بر جای مانده است، اما همین چند اثر نیز به او جایگاه ویژه‌ای در معماری معاصر ایران بخشیده است. امانت در خانواده‌ای بهائی به دنیا آمد که اصالتی کاشانی داشتند. امانت ابتدا به تحصیل در رشته‌ی مکانیک مشغول شد اما مدتی بعد در جریان یکی از سفرهایی که به سرپرستی هوشنگ سیحون برگزار می‌شد، به معماری علاقه پیدا کرد و تصمیم به تغییر رشته گرفت. تحصیل او در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران شش سال ادامه پیدا کرد و پس از آن تعدادی پروژه را در ایران به سرانجام رساند. با پیروزی انقلاب اسلامی امانت تصمیم به مهاجرت گرفت و به کانادا نقل مکان کرد. دفتر معماری او هنوز فعال است.

اولین پروژه‌ی حرفه‌ای امانت طرح وی برای یادمان شهیاد (آزادی) است که در مسابقه‌ی ترتیب داده شده برای آن در سال ۱۳۴۵ برگزیده و بین سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ اجرا شد. پروژه‌ی بعدی او طرحی برای موزه‌ی پاسارگاد بود که به مرحله‌ی اجرا نرسید و پس از آن ساختمان‌های دانشگاه شریف (۱۳۵۳) و دانشکده‌ی مدیریت و بازرگانی (اتمام ۱۳۵۸) را در ایران طراحی کرد. از پروژه‌های بعدی او در خارج از کشور می‌توان به ساختمان سفارت ایران در پکن (اتمام ۱۳۶۱)، تعدادی از ساختمان‌های بهائیت در حیفا (۱۹۸۵-۱۹۸۴ میلادی)، مرکز آموزش‌های بین‌المللی (۲۰۰۱)، برج‌های مسکونی هاریزِنز[۱] سان‌دیگو (۲۰۰۱)، کتابخانه‌ی مرکزی سیچوآن چین (۲۰۰۵)، برج‌های لگاسی کانادا (۲۰۰۸) و دفتر امانت در ونکوور (۲۰۰۹) اشاره کرد. او تعدادی پروژه‌ نیز در کانادا و آمریکا در دست اجرا دارد.

پروژه‌ی یادمان شهیاد (آزادی) مشهورترین اثر حسین امانت است که به دلیل موقعیت شهری خاص و ویژگی‌های معمارانه‌اش، کارکردی فراتر از هدف اولیه‌ی آن-ساخت یادمانی برای نمایش ایرانِ در حال گذار از تمدن جهانی-پیدا کرد. تناسبات بنا، هندسه‌ی دقیق آن و قرارگیری‌اش در میدانی وسیع که چشم‌اندازهای متعددی از آن را پیش روی ناظرین قرار می‌دهد، این اثر را به سمبل جاودانه‌ی معماری معاصر ایران تبدیل کرده است. علی‌رغم استفاده از تزئینات و هندسه‌ی پیچیده در شهیاد، امانت در کارهای بعدی‌اش کمتر به این شیوه تمایل نشان داده است. ساختمان‌های دانشگاه شریف و سفارت ایران در پکن تحت تاثیر گرایش وی به معماری بومی ایران قرار دارند اما در دیگر پروژه‌های او که خارج از ایران ساخته شده‌اند نمی‌توان چنین نشانی را سراغ گرفت. او به شکلی تعجب‌برانگیز از شیوه‌های کلاسیک یونانی برای طراحی ساختمان‌های بهائیت بهره می‌گیرد و در پروژه‌های عمومی و مسکونی‌اش هم شدیداً بر استفاده‌ی گسترده از شیشه و ترکیب احجام به شیوه‌ی مدرنیستی و بی‌هیچ تزئینی تاکید می‌ورزد. شاید بتوان امانت را معماری دانست که به اقتضاء زمان و مکان بستر طرح دست به انتخاب سبک مورد نظرش می‌زند و حالا که پروژه‌هایش در خارج از ایران اجرا می‌شوند نباید انتظار تداوم شیوه‌هایی را داشت که در ایران به کار می‌گرفت. 

[۱] Horizons

مطلبی دیگر
مشارکت دانشجویان ایرانی در مسابقه مسکن پس از جنگ سوریه