مترجم: مسعود تقوی/ دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران
۱۴ نوامبر روزِ جهانی دستفروشان است که به مناسبت بیش از یک میلیارد سوداگر غیررسمی از سال ۲۰۱۲ برگزار می‌شود.
وقتی درباره‌ی دست‌فروشی فکر می‌کنم، ناخودآگاه ذهنم سمت نیویورک می‌رود. جایی که گاری‌های هات‌داگ و فلافل جای‌جای پیاده‌روها را اشغال کرده‌اند؛ جایی که هوا همیشه آکنده از بوی شیرین بادام‌زمینی تف داده و وافل‌های تخم‌مرغی است. در هر بلوک، اگر گاری غذا نباشد، قطعاً دست‌فروش چیز‌های متفرقه مثل کلاه، نقاشی یا چیز‌های دیگر، وجود دارد.
روز جهانی دستفروشان به مناسبت همین فروشندگان روز ۱۴ نوامبر هرسال، از سال ۲۰۱۲، برگزار می‌شود. حدوداً بیش از یک میلیارد دست‌فروش در جهان مشغول هستند که هر چیزی از شیر بز تا سیم‌کارت و قطعات ماشین می‌فروشند. برخی با گاری‌ها و میز‌ها آراسته مشتری جلب می‌کنند و برخی دیگر اجازه می‌دهند محصولشان تبلیغ کند.
بر اساس بر آورده‌ها از ۲۰۱۲، ۱.۸ میلیارد نفر در این «اقتصاد غیررسمی» مشارکت دارند و سرجمع صنعتی ۱۰ تریلیون دلاری تشکیل داده‌اند. البته رابرت نویورت که از این اعداد در تِد تاک خود درباره‌ی قدرت اقتصاد غیررسمی استفاده کرد، می‌گوید این اعداد محافظه‌کارانه هستند. درواقع خیلی سخت است تعداد دقیق دستفروشان را به دست آوریم. بعضی کشورها آمار نمی‌گیرند و در کشورهایی که آمار دستفروشان گرفته می‌شود، احتمالاً کمتر گزارش می‌کنند.
با کمبود داده و اطلاعات تصور غلطی از اینکه چه کسی دست‌فروش است و چه کسی نیست به وجود می‌آید. نویورت که برای کتابِ «Stealth of Nations, The Global Rise of the Informal Economy» چهار سال با دستفروشان و دیگر فروشندگان محصولات و خدمات غیررسمی زندگی کرده است، می‌گوید «مردم معمولاً آنها را با فروشنده‌های مواد مخدر یا شرورانی که دنبال حقه زدن هستند، اشتباه می‌گیرند. اکثر دستفروشان چنین آدم‌هایی نیستند.»
طبق قوانین برخی جاها دستفروشان بزهکار محسوب می‌شوند. برای مثال در لس‌آنجلس دست‌فروشی ممنوع شده است و بیش از ۱۰ تا ۵۰ هزار دست‌فروش از سطح این شهر جمع‌آوری شده‌اند. همچنین در نیویورک به دلیل تعداد محدود گواهی‌های دست‌فروشی، بسیاری از دستفروشان غیرقانونی کار می‌کنند که آنها را در معرض جریمه‌های سنگین و اذیت‌های پلیس قرار می‌دهد.
ولی نویورت می‌گوید تعریف دست‌فروش بسیار ساده است و نباید با بزهکاری قاتى شود. «آنها فروشندگانی هستند که تلاش می‌کنند محصولشان را بفروشند، همان‌طور که مغازه‌داران در مغازه‌هایشان اجناس می‌فروشند.»
درواقع، سوداگران غیررسمی نه‌تنها شهرها را پر جنب و جوش‌تر می‌کنند –مانند نیویورک، دهلی و لاگوس بدون دستفروشان قابل‌تصور نیستند- بلکه در اقتصاد شهری نقش مهمی بازی می‌کنند، به‌خصوص در کشورهای درحال‌توسعه. چیزی که شاید درک نشود این است که اقتصاد غیررسمی با اقتصاد رسمی به‌هم‌بافته شده است.
«نمی‌توانیم به آنها به خاطر چیزی که هستند، افرادی زحمت‌کش، احترام بگذاریم؟»
نویورت می‌گوید «اینجا همه باهم در حال معامله هستند. یکی را می‌شناسم که کنار خیابانی در لاگوس آب می‌فروشد و بعضی وقت‌ها ناهارش را از رستوران می‌گیرد، پس او عملاً در اقتصاد رسمی نقش دارد، هرچند که در گوشه‌ای تاریک زندگی می‌گذراند.»
در برزیل مغازه‌هایی هستند که گاری و ارابه‌ی مخصوص دست‌فروشی، می‌فروشند. حتی شرکت‌های بزرگ غربی مانند پراکتور و گمبل و یونیلیور محصولاتشان را از طریق دستفروشان غیررسمی در فاولاها می‌فروشند.
همچنین ارتباط خاصی بین دست‌فروش و مشتری دائمی او وجود دارد که در سوپری‌ها و هایپرمارکت‌ها دیده نمی‌شود –که نمک زیادی به شهر اضافه می‌کند.
سرانجام «آنها دارند چنین کار خطرناکی و شگفت‌انگیزی برای زنده ماندن انجام می‌دهند، چرا باید با آنها بدرفتاری کنیم؟ نمی‌توانیم به خاطر همان چیزی که هستند، آدم‌های زحمت‌کش، بهشان احترام بگذاریم؟»
به مناسبت روز جهانی دستفروشان، ما یک سری عکس از دستفروشان جهان برایتان جمع کردیم.
منبع: [button color=”white” size=”normal” alignment=”none” rel=”nofollow” openin=”samewindow” url=”http://www.citylab.com/work/2015/11/a-look-at-street-vendors-around-the-world/415722/”]CITYLAB[/button]