تخریب شبانه بستر ارگ تبریز، مرگ قطعی سازه

تخریب‌ها و حفاری‌های مخفیانه شب گذشته نشان داد که تهدیدهای همیشگی علیه موجودیت ارگ تبریز وارد فاز عملیاتی شده است. در چند روز گذشته خاک‌برداری عمیق در عرصه‌ی خانه فتح اله یف و حریم مسجد علیشاه موجبات نگرانی شدید شده و گفته می‌شود که مدیریت مجموعه در نظر دارد پارکینگ طبقاتی برای مراجعین محترم مصلی و نمازگزاران گرامی احداث نماید و خاک‌برداری‌های انجام‌شده حاکی از ساخت‌وساز مجدد دیگری در عرصه بنای تاریخی ارزشمند این محدوده و تداوم تخریب آثار و شواهد تاریخی مدفون است. هر چند این مداخلات نه در حریم که در عرصه بنا و با فاصله قریب ۱۰ متر از آن انجام می پذیرد، اما با توجه به عدم حفاری های کاوش گرانه و از سوی دیگر برگشت ناپذیر بودن این مداخله می توان پیش بینی کرد که ظرفیت های منظرین ارگ با آسیب و کاهش جدی مواجه خواهد بود که این سرمایه سوزی با توجه به امکان تامین پارکینگ در محدوده های دیگر، مایه حیرت و تاسف است.

  nejati-11-of-20

 در بخشی از نامه انجمن دوستداران میراث فرهنگی خطاب به معاونت سازمان میراث فرهنگی درباره ویژگی‌های بنا چنین ذکرشده است که «این اثر که ضلع قبلی و محراب مسجد علیشاه تاج‌الدین گرگانی مربوط به دوره ایلخانی است، در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۱۳۱۰ هجری به شماره ۱۷۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و تصویب قانون حفظ آثار تاریخی مصوب ۱۲ آبان ماه ۱۳۰۹ نشانگر میزان اهمیت موضوع است . بدین خاطر در ۲۹ خرداد ۱۳۵۷ حریم این اثر بی‌نظیر در شورای حفاظت اداره کل آثار تاریخی مصوب و برای اجرا ابلاغ گردید.

مسجد تاج‌الدین علیشاه از بناهای مربوط به دوره ایلخانی و یکی از بناهای منحصربه‌فرد است که توانست آرزوی دیرینه مسلمانان برای ساخت بنایی شبیه بنای طاق کسری را جامعه عمل بپوشاند و الگوی جدید از مساجد را در زمان خود معرفی کند . بنابراین حفظ و نگهداری آن می‌توانست نشان‌دهنده‌ی توان و قدرت مهندسی مسلمانان درزمینهٔ ساخت بناهای عظیم باشد ولی گذر ایام و زلزله موجب گردید تا تنها بخشی از آن برای نسل حاضر به یادگار بماند و امید بود نسبت به حفظ و نگهداری این اثر گران‌قدر در روزگار معاصر نیز رویکرد بهتری وجود داشت ، ولی متأسفانه چنین نشد و بخش‌های زیادی از آن در سال‌های اخیر به‌عناوین‌مختلف تخریب گردید».

nejati-16-of-20

هرچند این اثر ضلع قبلی مسجد و شاید بزرگ‌ترین محراب در معماری اسلامی است که اگر صیغه مسجد بر طرح آن خوانده‌شده باشد، جدا از دلایل عقلی و عرفی، حجت شرعی نیز در عدم ایجاد کاربری جدید در اعیانی مسجد وجود دارد ولی به نظر می‌رسد منطق توسعه می‌تواند به سهولت از روی همه موازین عبور کند. اگر روزی با این نگرانی مواجه بودیم که توسعه امام‌زاده‌ها و یا فضاهای مذهبی در کشور با تخریب بافت‌های تاریخی همراه شده است، اما این بار احداث پارکینگ است که کلنگ تخریب به‌پای بازمانده‌های یک مسجد گذاشته است. گویا ریشه این مسائل نه دینی و نه ملی است. بلکه تنها توسعه مبتنی بر منافع کوتاه‌مدت است که در یک جامعه کوتاه‌مدت رخ می‌دهد.

photo_2016-11-08_11-21-29

 

وجود تأسیسات آبی زیر ارگ که بخشی از زهکش و امنیت مکانیکی خاک بستر را تأمین می‌کند از سوی کارشناسان قطعی است و تخریب‌های فعلی، ضمن تغییر مؤلفه‌های هندسی خاک و ایجاد رانه‌های پیش‌بینی‌ نشده در سازه، با تقریب بالایی سبب سقوط و تخریب زودهنگام ارگ می‌شود که با توجه به وضعیت فعلی مرمت آن و توان اجرایی پایین فعلی می‌توان پیش‌بینی کرد چنین عملیاتی هیچ تفاوتی با تخریب مستقیم این محراب خانه عظیم ندارد.

nejati-13-of-20

پیش‌ازاین مسئولین وعده‌های بسیاری داده بودند که آزادسازی حریم ارگ پس از دهه‌ها انجام می‌پذیرد و طرحی برای محوطه‌سازی آن تدارک دیده‌شده است. اما رخدادهای فعلی، تخریب‌های شبانه  و تجاوز به حریم قطعی و دامنه امنیت سازه برای احداث بنای جدید نشان می‌دهد که هیچ جای امیدی باقی نمانده است. به نظر می‌رسد این نخستین چالش جدی است که ریاست جدید سازمان میراث فرهنگی با آن مواجه شده است و واکنش به آن بسیار ضروری به نظر می‌رسد. بولدرزها همان‌طور که با دستور شروع به کار می‌کنند، برای توقف نیز نیاز به دستور دارند و منتظر کسی نمی‌مانند

photo_2016-11-08_12-35-12
درخواست از ریاست جمهوری – جناب آقای دکتر روحانی برای انتخاب فرد شایسته برای ریاست سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری

photo_2016-11-08_11-21-41

photo_2016-11-08_17-25-11photo_2016-11-08_11-21-23

 

مطلبی دیگر
شب تهران متعلق به اقشار مرفه و بالای شهر شده است