شرحی مصور از سرگذشت ۹ شهر جنگ‌زده

مترجم: فرشته‌ حسنی


نویسنده سوری، خالد خلیفا[۱] در گفت‌وگو با «Ahram Online»، با یادآوری شکوه و میراث حلب که زمانی شهر دوقلوی وین خوانده­ می‌­شد می‌­گوید: «وقتی مکانی ویران می‌شود تنها به معنای تخریب کالبدی نیست، بلکه آن مکان با مردمش ویرانش می‌­شود … حلب اکنون شهری غم‌­انگیز و بی­‌روح است، و مردم آن تمام رویاهای خود را از دست داده­اند.»

حلب، یکی از قدیمی­‌ترین سکونتگاه‌­های شهری جهان و قلب تجاری سوریه، اکنون اصلی‌­ترین میدان نبرد در جنگ داخلی این کشور است. مکان‌های تاریخی این شهر که هزاران سال شورش و سرکوب به خود دیده است، در این جنگِ بی‌­امان به تدریج به کالبدی ویران می‌روند. سوق‌المدینه، یکی از قدیمی‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان، اکنون به دلیل نبرد میان نیروهای دولتی و شورشیان و ویرانی صدها مغازه در دو سوی معابر سنگ‌فرشی که قرن‌ها روی آنها مواد غذایی، پارچه، ادویه و عطر به فروش می­‌رسید، به ویران‌ه­­ای تبدیل شده است.

تمامی شش سایت ثبت‌شده‌ی سوریه، نشانی از تاریخ حداقل ۲۰۰۰ ساله‌ی این کشور، در این جنگ آسیب دیده­اند. به گزارش دیدبان حقوق بشر در سوریه، در طول جنگ داخلیِ چهار ساله بیش از ۱۶۰۰۰۰ نفر کشته و حداقل ۳.۵ میلیون نفر از شهروندان بر اثر درگیری و خشونت آواره شده­اند.

هلگا سیدن، استاد باستان­شناسی در بیروت در گفت‌وگویی با دیلی میل می­‌گوید: «فرهنگ تنها در زمان صلح می­‌تواند حفاظت شود. هنگام جنگ، حفظ آن غیرممکن است.»

علاوه بر حلب، شهرهای زیبای بسیاری در سراسر تاریخ مدرن وجود دارند که به نمادی از جنگ، تعارض و ویرانی تبدیل شده‌­اند. از جنگ جهانی دوم تا جنگ عراق، این شهرهای جنگ‌زده، شاهد کشته شدن نسل‌ها و ویرانی بناهای‌شان در اثر تخریب‌های وحشتناک انسانی در طول سال‌ها درگیری بوده‌­اند.

در اینجا شرحی مصور از سرگذشت ۹ شهر پیش از وقوع جنگ و پس از آن آورده شده است:

[divider]حلب, سوریه[/divider]


گفته می­‌شود که در مسجد اموی شهر حلب که تاریخ آن به قرن ۱۲ میلادی باز­می‌­گردد (تصویر بالا، سال ۲۰۱۰)، پیکر زکریا پدر یحیی تعمید‌ دهنده آرام گرفته است. امروزه، این مسجد همانند بیشتر بخش‌های این شهر تاریخی به ویران‌ه­ای از جنگ رها شده است. بر اساس گزارش دیده­ بان حقوق بشر، از تاریخ ژوییه ۲۰۱۲ ، دولت سوریه حداقل ۱۴۵ هکتار ( مساحتی بیش از ۲۷۰ زمین فوتبال) از محلات تاریخی این شهر را تخریب کرده است.

اِما کانلیف[۲]، دانشجوی دوره‌ی دکترا در دانشگاه دورهام و عضو شبکه میراث جهانی[۳] می‌­گوید: «سایت‌های باستانیِ سوریه اغلب در خط مقدم نبرد بوده و خسارات سنگینی را متحمل شده‌اند. مشکلات اقتصادی و امنیت پایین به این معنی است که حتی سایت‌های تاریخی که از میدان نبرد دور هستند نیز غارت می‌شوند … این به معنای نادیده گرفتن میراثی غنی‌ای که نه تنها متعلق به سوریه، بلکه جهان است و می­‌تواند در آینده منبع درآمد و الهام باشد.»

[divider]برلین، آلمان[/divider]

پس از جنگ جهانی دوم، پایتخت آلمان به دلیل بمباران نیروهای متفقین و آتش‌­سوزی‌هایی که تا چند روز ادامه داشت به کلی ویران شد. انفجارهای شدید موجب گسیختگی بسیاری از راه‌­ها شد به طوری‌که در بعضی موارد مسیرهای راه­‌آهن زیرزمینی نیز آشکار شدند.

تصویر اول میدان پتسدام برلین را در سال ۱۹۲۶ نشان می­‌دهد. در تصویری دوم یکی از خیابان‌های منتهی به این میدان را، پس از پایان جنگ در ۲۶ فوریه ۱۹۴۵ می‌بینیم.

[divider]ورشو، لهستان[/divider]

از همان روز اول شروع جنگ جهانی دوم در تاریخ یکم سپتامبر ۱۹۲۹، زمانی که آلمان با بمباران هوایی ورشو جنگ را شروع کرد، این شهر تبدیل به یکی از میدان‌های اصلی نبرد شد و شاهد بخش زیادی از درگیری‌ها و ویرانی‌های این جنگ بود. پس از محاصره­ای که منجر به کشته شدن هزاران شهروند لهستانی و نابودی بناهای تاریخی و ۲۵ درصد از بناهای مسکونی شد، ورشو در بیست‌­و­هفتم سپتامبر به آلمانی‌­ها تسلیم شد.

عکس اول ورشو را در روزهای پیش از جنگ در دوم اکتبر ۱۹۳۸، وعکس دوم خیابان‌های یاسنا[۴] و شویتوچیسکا[۵] را در نهم سپتامبر ۱۹۴۳ و در زمان محاصره‌ی پایتخت لهستان نشان می­دهد. در واکنش به مقاومت لهستانی­‌ها، آلمانی‌­ها پایتخت این کشور در سال ۱۹۴۴ با نابودی ۸۵ درصد از شهر، آن را به ویرانه‌ای تبدیل کردند.

[divider]ناکازاکی، ژاپن[/divider]

در یکی از آخرین عملیات‌های جنگ جهانی دوم در ظهر نهم آگوست ۱۹۴۵، نیروهای امریکایی در دومین حمله خود به ژاپن بمب اتمی را بر روی شهر ناکازاکی رها کردند.

در اثر انفجار این بمب در ساعت ۱۱:۰۲ در بالای شهر ناکازاکی، حدود ۸۰۰۰۰ نفر از شهروندان کشته شده و شهر به کلی تخریب شد. تصویر بالا شهر پرتکاپوی ناکازاکی را در دوران پیش از جنگ و سپس فضای متروک و ویرانه آن را پس از انفجار بمب‌اتم نشان می‌­دهد.
[divider]کابل، افغانستان[/divider]

کابل با جنگ غری‌به نیست. از زمان تهاجم نیروهای انگلیس در سال ۱۹۳۸ و مداخله شوروی در ۱۹۷۹ تا حکمرانی طالبان در سال ۱۹۹۶ و ورود امریکا در ۲۰۰۱، این شهر بارها شاهد نبرد و جابجایی قدرت بوده است.

در دهه­‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، کابل برای مدتی کوتاه شهری آرام بود که در آن بناهای مدرن در کنار سازه‌­های سنتی­‌اش ساخته می‌­شدند و در این زمان بلندترین گام‌ها به سوی شیوه زندگی و جامعه‌­ای غربی و آزادتر برداشته شد. تصویر اول نمایی از پیاده‌­روهای شلوغ کابل در نوامبر ۱۹۶۱ است. پس از چند سری از کودتای خونین، تهاجم، شورش و جنگی داخلی که هم‌چنان در جریان است، اقدامات مهم پیشین تا حد زیادی متوقف شدند. در اینجا عکسی را از کابل در سال ۱۹۹۲ می­‌بینیم.

[divider]سارایوو، بوسنی[/divider]

سارایوو که زمانی در قلب یوگسلاوی قرار داشت، به‌دست امپراطوری عثمانی بنا شده و تحت فرمانروایی حکومت مرکزی آنها در قسطنطنیه (استانبول امروزی) بود. شهرت این شهر به دلیل مساجد و مناره­های بلند و برافراشته­اش بود.

در طول محاصره سارایوو توسط صربها در سال ۱۹۹۲ که به مدت ۴۴ ماه ادامه داشت، به دلیل برخورد روزانه ۳۳۰ خمپاره­ به شهر، بیش از ۳۸۰۰۰۰ نفر از برق، آب یا گرما محروم بودند. در این محاصره، ناسیونالیستهای صربی ۷۰ درصد از بوسنی را در عرض چند ماه اشغال کردند. در جنگی خونینی که در فاصله سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۵ میان بوسنیایی­ها، کرواتها و صربها درگرفت بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر کشته شدند و این کشور با فرهنگهای متنوع را به قلمروهای نژادی مختلف تقسیم کرد.

عکس اول سارایوو را در سال ۱۹۳۸ و عکس دوم این شهر را در سال ۱۹۹۲ نشان می­دهد.

[divider]درسدن، آلمان[/divider]

پیش از جنگ جهانی دوم، درسدن به «فلورانسِ البه[۶]» شهرت داشت و به دلیل موزه­ها و معماری خیره­کننده­اش به عنوان یکی از زیباترین شهرهای جهان شناخته می‌شد.

تصویر اول نیروهای ارتش رایش آلمان را در هفتم نوامبر ۱۹۲۳ نشان می­دهد که به رهبری یک خودروی زرهی به درسدن وارد می­شوند.

در طول ماه­های پایانی جنگ جهانی دوم و در روزهای سیزدهم تا پانزدهم فوریه ۱۹۴۵، نیروهای متفقین شهر تاریخی درسدن را در شرق آلمان بمباران و آن را تبدیل به ویرانه­ای سوخته کردند.

تصویر دوم مجسمه ماسه­‌سنگی «خوبی[۷]» از آگوست شرایت‌مولر[۸] را نشان می­دهد که از بالای برج شهرداری به شهر ویران درسدن در سال ۱۹۴۵ می­نگرد.

[divider]بیروت، لبنان[/divider]

شهر بیروت در لبنان که در گذشته به پاریس خاورمیانه شهرت داشت به دلیل خیابانهای پیچ در پیچش و آمیزه­ای جذاب از معماری دوره­های استعمار فرانسه و امپراطوری عثمانی معروف بود. اما پس از سالهای میانی دهه‌ی ۷۰، لبنان به جنگ داخلی ۲۰ ساله­ای وارد شد که بخش زیادی از شهر را به تلی از خاک تبدیل و بیروت کرد و این شهر با تنوع فرهنگی را به شهری با محلات مذهبی و قومی کوچکتر تقسیم کرد.

پس از تهاجم همه جانبه اسرائیل در سال ۱۹۸۲، خیابانهای بیروت بار دیگر تا عقب نشینی نیروهای اسرائیلی در سال ۲۰۰۰ صحنه جنگ و درگیری بودند. اگرچه، حملات اسرائیل در سال ۲۰۰۶ نیز به جنگی ۳۴ روزه منجر شد و مرگ تعداد زیادی از شهروندان عادی و ویرانی زیرساختهای غیرنظامی را به دنبال داشت.

بسیاری از ساختمان‌های آسیب‌دیده این شهر که نشان از مرگ، ویرانی و مصیبت را با خود حمل می­کردند اکنون به منظور ساخت بناهای بلندمرتبه مدرن­تر واژگون می­شوند. در این تصویر، پایتخت لبنان در سال ۱۹۷۵ هنگامی که نبرد بین احزاب چپ و راست ادامه داشت نشان داده شده است.

[divider]بغداد، عراق[/divider]

پس از آنکه امپراطوری عثمانی در کنار قدرتهای مرکز[۹] در جنگ جهانی اول جنگید، نیروهای بریتانیایی بغداد را اشغال کردند. عراق تا ده­ها سال بعد تحت حکمرانی بریتانیا بود. در طول این دوره، بریتانیا یک رژیم سلطنتی هاشمی را در عراق پایه­گزاری کرد و در سال ۱۹۳۲، به این کشور استقلال کامل اعطا شد. این رژیم سلطنتی با امضای قطعنامه­ای در سال ۱۹۳۰ موافقت خود را با ابقای پادگانهای نظامی بریتانیا، و آموزش ارتش عراق توسط این کشور اعلام کرده بود که همین مسئله به سرعت زمینه خشم را بر علیه حضور نیروهای انگلیسی پروراند. در سال ۱۹۵۸، سیاستمداران و خانواده سلطنتی هاشمی در یک قیام نظامی ملی­گرایانه شرورانه برکنار شدند و جمهوری عراق ایجاد شد. از آن پس به مدت دو دهه، عراق با مجموعه­ای از دولتهای غیرنظامی و ارتش اداره می­شد تا اینکه ژنرال صدام حسین بنیانگزار حکومت دیکتاتوری‌ای شد که تا سال ۲۰۰۳ و تا حمله امریکا به این کشور به کار خود ادامه داد.

تصویر اول، شکوفایی عراق را در ۱۹۵۹، سالها پیش از آنکه این کشور با تبعات جنگ عراق، خشونتهای فرقه­ای، و حملات تروریستی القاعده و متحدان آن ویران شود و تصویر دوم، پایتخت عراق، بغداد کنونی را نشان می­دهد.

[divider]منبع[/divider]

[button color=”blue” size=”normal” alignment=”none” rel=”follow” openin=”samewindow” url=”https://mic.com/articles/89585/before-and-after-photos-show-what-9-cities-looked-like-before-they-were-destroyed-by-war#.w8scGdlKQ”]World.Mic[/button]

      [divider]پی‌نوشت[/divider]

[۱] Khaled Khalifa
[۲] Emma Cunliffe
[۳] Global Heritage Network
[۴] Jasna
[۵] Swietokrzyska
[۶] The Florence of Elbe
[۷]   The Goodness
[۸] August Schreitmueller
[۹] اتحادی از امپراطوریهای آلمان، اتریش-مجارستان، و عثمانی و کشور بلغارستان

 

مطلبی دیگر
چرا اتوبوس‌ها نمایانگر دموکراسی در شهرها هستند؟